ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΨΑΛΜΟΥΣ

 ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ  ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ  ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΨΑΛΜΟΥΣ

 

 

ΨΆΛΜΟΣ Α' Ύπόθεσις.

Τήν άρχήν τής προφητείας άφιερώνει ό Δαβίδ είς τόν Χρι­στόν, ό όποιος θά τεχθή έξ αΰτοΰ. Διά τούτο μακαρίζει έν πρώτοις όσους είχον έλπίσει είς αυτόν.

[Μακαρίους δέ λέγει όσους δέν μετέβησαν είς συνάθροισιν άσεβών, ουδέ έστάθησαν είς όδόν άμαρτωλών ούδ’ έκάθισαν είς καθέδραν φθοροποιών. Τρία δέ ήσαν καί τά Ιουδαϊκά τάγματα, τά όποια έξηγέρθησαν κατά του Σωτήρος^- γραμματείς, φαρισαΐοι, νομικοί [Οϋτοι εΰλόγως θά έκαλοϋντο ασεβείς, αμαρτωλοί καί φθοροποιοί. Όδός λέγεται ό βίος, διότι όδηγει τους γεννωμένους είς τό τέλος].

1. «Μακάριος άνήρ ός οΰκ έπορεύθη έν βουλή άσεβών». Είναι δυνατόν νά είπη «βουλήν άσεβών» τήν σύνοδον καί συνέλευσιν τών πονηρών. Επειδή δέ είναι βλαβερόν νά μετέχη κανείς είς τάς συναθροίσεις τών άσεβών, μακαρίζει όποιον ουδέ κατ’ έλάχιστον πλησιάζει αυτούς. Τοιούτου είδους άνθρωπος ήτο ό Ιωσήφ ό άπό Άριμαθαίας, ό όποιος έθαψε τό σώμα τού Κυρίου καί θεού, διότι περί αύτοΰ έχει λεχθη ότι δέν συνεφώνησε πρός τήν άπόφασιν έκείνων οϊ οποίοι έπρόδωσαν τόν Ίησοΰν ¹. «Καί έπί καθέδραν λοιμών ούκ έκάθισε». Διά τής καθέδρας δηλοΐ τήν διδασκαλίαν, όπως (είς άλλο μέρος ό Κύριος) λέγει «έπί της καθέδρας τού Μωυσέως» ^Ζ. Καθέδρα λοιμών είναι, συνεπώς, ή διδασκαλία τών πονηρών.

2. «Ημέρας καί νυκτός». Δηλοί τό συνεχές καί έπίμονον. Διότι δέν πρέπει νά μελετά κανείς άμελώς τόν νόμον του Κυρίου.

[«Άλλ’ ή έν τω νόμω Κυρίου τό θέλημα αυτού, καί έν τω νόμω αύτου μελετήσει ή μέρας καί νυκτός». ΕΙς τόν νόμον δηλα­δή τόν άγγελικόν. Δηλοι τό συνεχές καί έπίμονον διότι δέν πρέπει νά μελετά κανείς άμελώς τόν νόμον του Κυρίου. Δηλαδή δέν πρέπει άλλοτε μέν νά μελετά  άλλοτε δέ όχι, άλλά νά προσκολλάται πάντοτε καί διά πάντα είς τά θεία λόγια* διότι τούτο σημαίνει τό «ήμέρας καί νυκτός». Ό μισθός του καλού έργου ¹ είναι καλός* διότι ό άσχολούμενος μέ τόν θείον νόμον ποτίζεται καί μέ τά νάματα αυτού. "Αλλωστε καί ό Χριστός ώνόμασε τήν διδασκαλίαν του ύδωρ είπών* «"Οποιος διψά, ας έλθη πλησίον μου καί άς πίη» ². Παρομοιάζεταί πρός δένδρον πλησίον των ύδάτων, τό όποιον πάντοτε είναι πλήρες φύλλων καί άνθέων καί πάντοτε γέμει ωρίμων καρπών. Διότι οί άθληταί τής άρε τής θ’ άποκομίσουν μέν κατά τό μέλλον τούς καρπούς τών κό­πων* ήδη όμως κατά τό παρόν έν εϊδέι φύλλων κατασκιάζει αύτούς ή καλή έλπίς καί διά τής παιδαγωγίας τής ψυχής άπαλύνουν τήν βαρύτητα τών κόπων. Είς τοιούτου είδους άνθρωπον τά πάντα άποβαίουν καλώς. Διότι ούδέν θά πράξη άντίθετον πρός τάς θείας έντολάς, διότι προσαρμόζει τό θέλημά του είς τό θέλημα τοϋ (θείου) νόμου. Άφοϋ δέ άπηγόρευσεν (ό ψαλμός) κατ’ άρχήν όλα τά είδη τής κακίας καί ύπέδειξε τήν τελειότητα τών θείων έντολών, μετά τούτα έσυνέχισεν* «Πάντα όσα άν ποιή»].

2. 3.«Καί έσται ώς τό ξύλον τό πεφυτευμένον παρά τάς διε­ξόδους τών ύδάτων». Έξομολογήσεως δένδρον λέγεται παρα­βολικούς είς τήν θεόπνευστον Γραφήν ό Χριστός συμφώνως πρός τό γραμμένον* «Είναι δένδρον ζωής δι’ όσους προσηλούνται είς

1βλικού «καλόν έρχον», διότι άνταποκρίνεται πληρέστερον είς τόν νοϋν των λεγομένων.

2 Ίω. 7, 37.

αύτήν» Γ Λέγει δέ δτι οί πιστεύσαντες είς τόν Χριστόν γίνουν σώμα αυτού «διότι θά μεταμορφώσω τό ταπεινόν σώμά μας, ώστε νά γίνη ομοιον κατά τήν μορφήν πρός τό σώμα τής δόξης του» ². «Διεξόδους των ύδάτων» δέ λέγει τάς θείας Γραφάς· είς αύτάς δύναται κανείς νά εύρη παντού τό κήρυγμα περί του Χριστού. [Δένδρον ζωής είναι ό Χριστός, κλάδοι οί Απόστολοι, καρπός τό έκ τής πλευράς (του Χριστού) αίμα καί ϋδωρ· έξ αυτών τό μέν (αίμα) παριστά τό μαρτύριον, τό δέ (ύδωρ) τό Βάπτισμα. Φύλλα είναι οί λόγοι· καρπόν τού δένδρου θά έννοήσης τήν ορθήν πίστιν φύλλα δέ αυτού τήν εφαρμογήν τών έντολών. Καρπός πάλιν είναι οί σωζόμενοι, ρίζα τό Βάπτισμα, γεωργός ό Πατήρ). «"Ο τόν καρπόν αύτόϋ δώσει έν καιρώ αυτού». Καρπόν του δένδρου θά έννοήσης τήν πίστιν, φύλλα δ’ αύτοϋ τήν έφαρμογήν τών έντολών. «Καί τό φύλλον αύτοϋ ούκ άπορρυήσεται», δέν θά πέση. «Καί , πάντα οσα άν ποιή κατευοδωθήσεται». Δέν ύπάρχει δηλ, άνωφελής πράξις μεταξύ έκείνων αι οποιαι γίνονται κατά 0εόν. [Καιρός τής συγκομιδής τών καρπών είναι η άνάγκη τοϋ χαμνοντος αύτούς].

5. «Διά ' ούτο ούκ άναστήσονατι άσεβεϊς έν κρίσει». Διά τούτο, δηλ. διότι δέν έχουν ρίζαν Αλλ* όμοιάζουν πρός σκόνην χώματος ή όποία φέρεται τήδε κειίσε ύπό του Ανέμου ώς άνε­μον δέ νά έννοήσης τήν ύπό τοϋ Θεού καταδίκην διά τών λόγων «Φύγετε μακράν άπό έμέ, κατηραμενοι, είς τό πύρ τό αίώνιον» ³. Όσοι δέ ακούσουν αύτήν τήν φωνήν δικαίως θά καταπέσουν (είς τήν κόλασιν)· διότι δέν έστηρίχθησαν εις τόν Χριστόν, τό στήριγμα καί τό θεμέλιον τών πιστών, οί δέ λόγοι (του θεού) λέγονται ώς καταδίκη καί όχι ώς έπερώτησις. «Έν τή συναγωγή δικαίων» ¹ λέγει, διότι διαχωρίζει  τούς δικαίους άπό τούς Α­μαρτωλούς.

 1 ΟΙ Ο' έχουν «έν βουλή δικαίων». Ό Μ. Αθανάσιος παραθέτει κατά τήν μετάφρασιν του ’Ακύλα καί τού Θεοδοτίωνος, οΐ άποίοι «συνάγωγήν ήρ- μηνεύκασι» κατά Εύσέβιον του Καισαρείας (Ερμηνεία είς τούς Ψαλμούς, έν χωρία ΒΕΠ 21, 20).  

 6. «"Οτι γινώσκει Κύριος όδόν δικαίων». Τό «γινώσκει» αντί του «τιμά», συμφώνως προς τό λεχθέυ υπό τού Θεού είς τον Μωυσήν «Γινώσκω σε παρά πάντας» άντί τού· σέ τιμώ, καί  εύρες εύνοιαν πλησίον μου.

 ATHANASIOY_ALEXANDREIAC_ERGA_05_ERMHNEYTIKA_ΕΠΕ