ΤΗ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Μέρος Α

 ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Ο Κανών, ποίημα Ιωάννου τού Δαμασκηνού.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ  

 

ΚΑΙ ΕΔΩ 

 https://online.fliphtml5.com/kzymi/jwcc/

 Προλεγόμενα του Κανόνος του Πάσχα από το Εορτοδρομιον του Αγίου Νικοδήμου σελ. 277-278

Αν χθες, αδελφοί, συνετάφημεν με τον Χριστόν διά τής έξηγήσεως του εις τήν θεόσωμον ταφήν αυτού μελουργηθέντος Κανόνος υπό του θείου Κοσμά, πώς δεν είναι δίκαιον να συναναστηθώμεν σή­μερον με τον άναστάντα Χριστόν διά τής εξηγήσεως του εις την ανάστασις αυτού μελουργηθέντος Κανόνος υπό τοϋ θείου Ιωάννου του Δαμασκηνού; Και αν εχθές διά του Ιεράρχου Κοσμά ως άλλος Άριμαθαΐος Ιωσήφ, ή Νικόδημος ένταφιάσαμεν τόν γλυκόν μας Ίησοϋν, καί μέ τό καθαρόν σινδόνι περιεστείλαμεν αύτόν, και μέ τό  μίγμα τής σμύρνης καί τής αλόης άλείψαμεν, πώς δεν είναι δίκαιον καί σήμερον διά του πρεσβυτέρου Ίωάννου ώς άλλη τις Μαρία Μαγδαληνή, ή Σαλώμη να ύπάγωμεν εις τό μνήμα τοϋ ζωοδότου μέ τά μύρα τών αρετών καί αρώματα, ίνα και τής των Αγγέλων οπτασίας άξιωθέντες ύπαντήσωμεν τον άναστάντα Χριστόν, και άκούσωμεν έκ τοϋ γλυκυτάτου αυτού στόματος τήν παμφιλτάτην εκείνην καί χαροποιόν φωνή την λέγουσαν «Χαίρετε»; «Ιδού γαρ, φησίν, ό Ίησους άπήντησεν αύταϊς λέγων Χαίρετε»· (Ματ. κη' 9) ή πώς δεν χρεωστοϋμεν να δράμωμεν και ημείς εις τον θεοδόχον τάφον ώς ό Πέτρος καί Ιωάννης διά τής Πράξεως καί Θεωρίας ίνα είδώμεν τα όθόνια και το σουδάριον κενά καί εύκαιρα, καί δι’ αυτών πληροφορηθώμεν την ανάστασις του Κυρίου;

Καθώς γάρ ήκουλουθήσαμεν χθες και προχθές εις τα ταπεινά και λυπηρά του Κυρίου· ούτως είναι πρέπον να άκολουθήσωμεν και σήμερον εις τα υψηλά αυτού και χαρμόσυνα· και καθώς εϊδομεν αύ­τόν κρεμάμενον επί του Σταυρού, καρφονόμενον χείρας και πόδας, ποτιζόμενον όξος και χολήν, στεφανούμενον με άκάνθας, κεντούμενον με λόγχην, και το πρόσωπον έχοντα άτιμον και έκλεϊπον πα­ρά τούς υιούς των ανθρώπων, κατά τον Ήσαΐαν, και τα άλλα πάθη ύπομένοντα διά την ιδική μας σωτηρίαν· ούτω και σήμερον πρέπει,

 

και πολλάκις πρέπει να είδώμεν αυτόν νοερώς διά τής πίστεως ώς νυμφίον έστολισμένον με τό ύπέρλαμπρον φώς τής Άναστάσεως έκβαίνοντα μέν από τόν τάφον ώς από νυμφικήν παστάδα, λάμπον- τα δέ υπέρ τον ήλιον. Διά τοΰτο άς άκολουθήσωμεν, αδελφοί, εις την ίεράν Μούσαν τής Εκκλησίας, εις τόν χαριτώνυμον Ιωάννη, τόν διά τήν έπανθοϋσαν αύτω χάριν και εΰροιαν τής ευγλωττίας έ- πονομασθέντα Χρυσορρόαν ας άκολουθήσωμεν, και ας έρμηνεύσωμεν τόν εις την λαμπράν Άνάστασιν του Κυρίου μελουργηθέντα Κανόνα  του⁹³.

■ 93. Σημειοΰμεν ένταϋθα ότι πανηγυρικούς λόγους έχουσιν εις την λαμπροφόρον Κυριακήν του Πάσχα οί έξης θείοι Πατέρες. Ό Χρυσορρήμων, ού ή άρχή «Εΐ τις εύσεβής καί φιλόθεος»· έτερον, ού ή άρχή «Εϊδετε χθες ληστοΰ εύγνωμοσύνην»· άλλον, ού ή άρχή «Άπεθέμεθα τής νηστείας τό φορτίον»- άλλον, ούή άρχή «Πάλιν χρεία τις άναγκαία»· ό αύτός δέ Χρυσόστομος έχει καί άλλους λόγους όκτώ κατά σειράν εύρισκομένους καί έκδεδομένους εις τήν έορτήν τοΰ Πάσχα, οϋς δρα έν τφ Ε' τόμιρ τής έν Έτόνη έκδόσεως· άλλον, ού ή άρχή «Χαίρετε έν Κυρίω πάντοτε» άλλον, ού ή άρχή «Εύκαιρον σήμερον άπαντας»· Γρηγόριος ό Θεολόγος λόγον ού ή άρχή «Άναστάσεως ήμερα»· έτερον, ού ή άρχή «Έπί τής φυλακής μου στήσομαι»· ό Νύσσης λόγον ού ή άρχή «Εϊ τις Πατριάρχων ευλογία»· έτερον, ού ή άρχή «Οί πέ- νητες τών άνθρώπων»· ό Βασίλειος λόγον, ού ή άρχή «Κινεί μέν μέ πρός τόν λόγον». Σώζονται οί μέν έν τή μεγίστη Λαύρα, οί δέ έν τή τοΰ Βατοπαιδίου καί Ίβή- ρων καί τή τού Διονυσίου. Ό μακάριος Νείλος (ίσως δέ ούτος είναι ό σοφός ό καί τοΰ Χρυσοστόμου μαθητής) λόγους έχει δύο εις τό Πάσχα· πρώτον, ού ή άρχή «Ά­ναστάσεως λόγοις τήν τής Άναστάσεως ήμέραν τιμήσωμεν· ψυχή τις έστί δευτέρα τοϊς άνθρώποις ή άνάστασις»· δεύτερον, ού ή άρχή «Άνάστασις τής τοΰ Κυρίου προνοίας τό κεφάλαιον· τοΰ κεφαλαίου δέ ψυχή μνημονεύουσα καί τή περί τόν ευ­εργέτην εύχαριστία συζώσα, ταΐς τοΰ έχθροϋ δυσάλωτος γίνεται πάγαις». Τούτων τών λόγων περικοπαί σώζονται παρά τή Μυριοβίβλω τοΰ Φωτίου άναγνώσει.

 

Ο Κανών, ποίημα Ιωάννου τού Δαμασκηνού.

Ωδή α'  Ήχος α'  ειρμός

Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν Λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα, εκ γάρ θανάτου πρός ζωήν, καί εκ γής πρός ουρανόν, Χριστός ο Θεός, ημάς διεβίβασεν, επινίκιον άδοντας.

Καθαρθώμεν τάς αισθήσεις, καί οψόμεθα, τώ απροσίτω φωτί τής αναστάσεως, Χριστόν εξαστράπτοντα, καί, Χαίρετε, φάσκοντα, τρανώς ακουσόμεθα, επινίκιον άδοντες.

Ουρανοί μέν επαξίως ευφραινέσθωσαν, γή δέ αγαλλιάσθω, εορταζέτω δέ κόσμος, ορατός τε άπας καί αόρατος, Χριστός γάρ εγήγερται, ευφροσύνη αιώνιος.

Καταβασία

Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν Λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα, εκ γάρ θανάτου πρός ζωήν, καί εκ γής πρός ουρανόν, Χριστός ο Θεός, ημάς διεβίβασεν, επινίκιον άδοντας.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή γ'  Ο ειρμός

Δεύτε πόμα πίωμεν καινόν, ουκ εκ πέτρας αγόνου τερατουργούμενον, αλλ' αφθαρσίας πηγήν, εκ τάφου ομβρήσαντος Χριστού, εν ώ στερεούμεθα.

Νύν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε καί γή, καί τά καταχθόνια, εορταζέτω γούν πάσα κτίσις, τήν Έγερσιν Χριστού, εν ή εστερέωται.

Χθές συνεθαπτόμην σοι Χριστέ συνεγείρομαι σήμερον αναστάντι σοι, συνεσταυρούμην σοι χθές αυτός με συνδόξασον Σωτήρ, εν τή βασιλεία σου.

Καταβασία

Δεύτε πόμα πίωμεν καινόν, ουκ εκ πέτρας αγόνου τερατουργούμενον, αλλ' αφθαρσίας πηγήν, εκ τάφου ομβρήσαντος Χριστού, εν ώ στερεούμεθα.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή δ'  Ο ειρμός

Επί τής θείας φυλακής ο θεηγόρος Αββακούμ, στήτω μεθ' ημών καί δεικνύτω, φαεσφόρον Άγγελον, διαπρυσίως λέγοντα, Σήμερον σωτηρία τώ κόσμω, ότι ανέστη Χριστός ως παντοδύναμος.

Άρσεν μέν, ως διανοίξαν, τήν παρθενεύουσαν νηδύν, πέφηνε Χριστός, ως βρωτός δέ, αμνός προσηγόρευται, άμωμος δέ, ως άγευστος κηλίδος, τό ημέτερον Πάσχα, καί ως Θεός αληθής, τέλειος λέλεκται.

Ως ενιαύσιος αμνός, ο ευλογούμενος ημίν, στέφανος χρηστός εκουσίως, υπέρ πάντων τέθυται, Πάσχα τό καθαρτήριον, καί αύθις εκ τού τάφου ωραίος, δικαιοσύνης ημίν έλαμψεν ήλιος.

Ο θεοπάτωρ μέν Δαυϊδ, πρό τής σκιώδους κιβωτού ήλατο σκιρτών, ο λαός δέ τού Θεού ο άγιος, τήν τών συμβόλων έκβασιν, ορώντες, ευφρανθώμεν ενθέως, ότι ανέστη Χριστός ως παντοδύναμος.

Καταβασία

Επί τής θείας φυλακής ο θεηγόρος Αββακούμ, στήτω μεθ' ημών καί δεικνύτω, φαεσφόρον Άγγελον, διαπρυσίως λέγοντα, Σήμερον σωτηρία τώ κόσμω, ότι ανέστη Χριστός ως παντοδύναμος.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή ε'  Ο ειρμός

Ορθρίσωμεν όρθρου βαθέος, καί αντί μυρου τόν ύμνον προσοίσομεν τώ Δεσπότη, καί Χριστόν οψόμεθα, δικαιοσύνης ήλιον, πάσι ζωήν ανατέλλοντα.

Τήν άμετρόν σου ευσπλαγχνίαν, οι ταίς τού Άδου σειραίς, συνεχόμενοι δεδορκότες, πρός τό φώς ηπείγοντο Χριστέ, αγαλλομένω ποδί, Πάσχα κροτούντες αιώνιον.

Προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι, τώ προϊόντι Χριστώ εκ τού μνήματος, ως νυμφίω, καί συνεορτάσωμεν ταίς φιλεόρτοις τάξεσι, Πάσχα Θεού τό σωτήριον.

Καταβασία

Ορθρίσωμεν όρθρου βαθέος, καί αντί μυρου τόν ύμνον προσοίσομεν τώ Δεσπότη, καί Χριστόν οψόμεθα, δικαιοσύνης ήλιον, πάσι ζωήν ανατέλλοντα.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

            

Ωδή ς'  Ο ειρμός

Κατήλθες εν τοίς κατωτάτοις τής γής, καί συνέτριψας μοχλούς αιωνίους, κατόχους πεπεδημένων Χριστέ, καί τριήμερος ως εκ κήτους Ιωνάς, εξανέστης τού τάφου.

Φυλάξας τά σήμαντρα σώα Χριστέ, εξηγέρθης τού τάφου, ο τάς κλείς τής Παρθένου μή λυμηνάμενος εν τώ τόκω σου, καί ανέωξας ημίν, Παραδείσου τάς πύλας.

Σώτέρ μου τό ζών τε καί άθυτον, ιερείον, ως Θεός, σεαυτόν εκουσίως, προσαγαγών τώ Πατρί, συνανέστησας, παγγενή τόν Αδάμ, αναστάς εκ τού τάφου.

Καταβασία

Κατήλθες εν τοίς κατωτάτοις τής γής, καί συνέτριψας μοχλούς αιωνίους, κατόχους πεπεδημένων Χριστέ, καί τριήμερος ως εκ κήτους Ιωνάς, εξανέστης τού τάφου.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή ζ'  Ο ειρμός

Ο Παίδας εκ καμίνου ρυσάμενος, γενόμενος άνθρωπος, πάσχει ως θνητός, καί διά Πάθους τό θνητόν, αφθαρσίας ενδύει ευπρέπειαν, ο μόνος ευλογητός τών Πατέρων, Θεός καί υπερένδοξος.

Γυναίκες μετά μύρων θεόφρονες, οπίσω σου έδραμον, όν δέ ως θνητόν, μετά δακρύων εζήτουν, προσεκύνησαν χαίρουσαι ζώντα Θεόν, καί Πάσχα τό μυστικόν σοίς Χριστέ Μαθηταίς ευηγγελίσαντο.

Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, Άδου τήν καθαίρεσιν, άλλης βιοτής, τής αιωνίου απαρχήν, καί σκιρτώντες υμνούμεν τόν αίτιον, τόν μόνον ευλογητόν τών Πατέρων, Θεόν καί υπερένδοξον.

Ως όντως ιερά καί πανέορτος, αύτη η σωτήριος, νύξ καί φωταυγής, τής λαμπροφόρου ημέρας, τής Εγέρσεως ούσα προάγγελος, εν ή τό άχρονον φώς, εκ τάφου σωματικώς πάσιν επέλαμψεν.

Καταβασία

Ο Παίδας εκ καμίνου ρυσάμενος, γενόμενος άνθρωπος, πάσχει ως θνητός, καί διά Πάθους τό θνητόν, αφθαρσίας ενδύει ευπρέπειαν, ο μόνος ευλογητός τών Πατέρων, Θεός καί υπερένδοξος.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή η'  Ο ειρμός

Αύτη η κλητή καί αγία ημέρα, η μία τών Σαββάτων, η βασιλίς καί κυρία, εορτών εορτή, καί πανήγυρις εστί πανηγύρεων, ενή ευλογούμεν, Χριστόν εις τούς αιώνας.

Δεύτε τού και νού τής αμπέλου γεννήματος τής θείας ευφροσύνης, εν τή ευσήμω ημέρα τής εγέρσεως, βασιλείας τε Χριστού κοινωνήσωμεν, υμνούντες αυτόν, ως Θεόν εις τούς αιώνας.

Άρον κύκλω τούς οφθαλμούς σου Σιών καί ίδε, ιδού γάρ ήκασί σοι, θεοφεγγείς ως φωστήρες, εκ δυσμών καί βορρά, καί θαλάσσης, καί εώ ας τά τέκνα σου εν σοί ευλογούντα, Χριστόν εις τούς αιώνας.

Πάτερ παντοκράτορ, καί Λόγε, καί Πνεύμα, τρισίν ενιζομένη, εν υποστάσεσι φύσις, υπερούσιε καί υπέρθεε εις σέ βεβαπτίσμεθα, καί σέ ευλογούμεν, εις πάντας τούς αιώνας.

Καταβασία

Αύτη η κλητή καί αγία ημέρα, η μία τών Σαββάτων, η βασιλίς καί κυρία, εορτών εορτή, καί πανήγυρις εστί πανηγύρεων, ενή ευλογούμεν, Χριστόν εις τούς αιώνας.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.

Ωδή θ'  Ο ειρμός

Φωτίζου, φωτίζου, η νέα Ιερουσαλήμ, η γάρ δόξα Κυρίου επί σέ ανέτειλε, Χόρευε νύν, καί αγάλλου Σιών, σύ δέ αγνή, τέρπου Θεοτόκε, εν τή εγέρσει τού τόκου σου.

Ώ θείας, ώ φίλης, ώ γλυκυτάτης σου φωνής, μεθ' ημών αψευδώς γάρ, επηγγείλω έσεσθαι, μέχρι τερμάτων αιώνος Χριστέ, ήν οι πιστοί, άγκυραν ελπίδος, κατέχοντες αγαλλόμεθα.

Ώ Πάσχα τό μέγα, καί ιερώτατον Χριστέ, ώ σοφία καί Λόγε, τού Θεού καί δύναμις, δίδου ημίν εκτυπώτερον, σού μετασχείν, εν τή Ανεσπέρω ημέρα τής βασιλείας σου.

Καταβασία

Φωτίζου, φωτίζου, η νέα Ιερουσαλήμ, η γάρ δόξα Κυρίου επί σέ ανέτειλε, Χόρευε νύν, καί αγάλλου Σιών, σύ δέ αγνή, τέρπου Θεοτόκε, εν τή εγέρσει τού τόκου σου.

Χριστός ανέστη... γ'

Αναστάς ο Ιησούς από τού τάφου καθώς προείπεν, έδωκεν ημίν τήν αιώνιον ζωήν καί μέγα έλεος.