Όσιος Αντίοχος του Πανδέκτου: Λόγος 84ος. Για τα ενύπνια (όνειρα).
Επειδή ορισμένοι, δείχνοντας εμπιστοσύνη στα όνειρα, παρεκτράπηκαν από τον ευθύ δρόμο, εξαιτίας αυτού σας υπενθυμίζουμε, αγαπητοί, ότι δεν πρέπει να δείχνουμε εύκολα εμπιστοσύνη στους αστρομάντεις και τα πολύμορφα όνειρα. Γιατί αυτά τίποτε άλλο δεν είναι, παρά πλάσματα πλανώμενης διάνοιας και φαντασίες και χλευασμός των πονηρών δαιμόνων, για να μας εξαπατήσουν και να ακολουθήσουμε αυτούς, σαγηνευμένοι από τα δολώματα τους, και στη συνέχεια να κατασύρουν τον άνθρωπο προς την ηδονή, όπως λέει ο απόστολος Ιούδας, ο υιός του Ιακώβου, για κάποιους τέτοιους.
Γιατί λέει· «Όμοια και αυτοί ονειρευόμενοι, μολύνουν τη σάρκα, απορρίπτουν τις ουράνιες εξουσίες του Θεού και υβρίζουν τις θείες οπτασίες», [ὁμοίως μέντοι καὶ οὗτοι ἐνυπνιαζόμενοι σάρκα μὲν μιαίνουσι, κυριότητα δὲ ἀθετοῦσι, δόξας δὲ βλασφημοῦσιν] (Ιούδα 1, 8). Ο Εκκλησιαστής πάλι λέει· «Τα όνειρα είναι αποτέλεσμα των πολλών βιωτικών μεριμνών, όπως και η προσευχή του άφρονα είναι ανόητη πολυλογία», [ὅτι παραγίνεται ἐνύπνιον ἐν πλήθει πειρασμοῦ καὶ φωνὴ ἄφρονος ἐν πλήθει λόγων] (Εκκλ. 5, 2).
Και προσθέτει «Μην αφήσεις το στόμα σου κατά την προσευχή να σε παρασύρει σε αμαρτία, για να μη οργισθεί ο Θεός από το περιεχόμενο της προσευχής σου και καταστρέψει τα έργα των χεριών σου, γιατί αυτή περιορίζεται σε πλήθος ονείρων και ματαιοτήτων και πολυλογίες», [μὴ δῷς τὸ στόμα σου τοῦ ἐξαμαρτῆσαι τὴν σάρκα σου καὶ μὴ εἴπῃς πρὸ προσώπου τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἄγνοιά ἐστιν, ἵνα μὴ ὀργισθῇ ὁ Θεὸς ἐπὶ φωνῇ σου καὶ διαφθείρῃ τὰ ποιήματα χειρῶν σου. ὅτι ἐν πλήθει ἐνυπνίων καὶ ματαιοτήτων καὶ λόγων πολλῶν] (Εκκλ. 5, 5-6).
Και ο υιός του Σειράχ λέει· «Τα όνειρα δίνουν φτερά στους ανόητους», [ἐνύπνια ἀναπτεροῦσιν ἄφρονας] (Σ. Σειρ. 34, 1). Και προσθέτει· «Εκείνος που προσέχει τα όνειρα μοιάζει με εκείνον που προσπαθεί να πιάσει τη σκιά του και με εκείνον που τρέχει να πιάσει τον άνεμο. Γιατί από αυτό που είναι ψευδές τι το αληθινό μπορεί να προέλθει;», [ὡς δρασσόμενος σκιᾶς καὶ διώκων ἄνεμον, οὕτως ὁ ἐπέχων ἐνυπνίοις… ἀπὸ ψευδοῦς τί ἀληθεύσει;], (Σ. Σειρ. 34, 2, 4). Και πάλι «Οι μαντείες και οι οιωνοσκοπίες και τα όνειρα είναι μάταια πράγματα γιατί πολλούς παραπλάνησαν τα όνειρα, και ξέπεσαν στηρίζοντας τις ελπίδες τους σ’ αυτά», [μαντεῖαι καὶ οἰωνισμοὶ καὶ ἐνύπνια μάταιά ἐστι… πολλοὺς γὰρ ἐπλάνησε τὰ ἐνύπνια, καὶ ἐξέπεσον ἐλπίζοντες ἐπ᾿ αὐτοῖς] (Δ. Σειρ. 34, 5, 7).
Εάν λοιπόν παρουσιασθεί σε κάποιον από τους αγωνιζόμενους στο στάδιο της αρετής, ή φως, ή κάποια μορφή φωτεινή, να μη δεχθεί με κανένα τρόπο το όραμα αυτό. Γιατί είναι ολοφάνερη απάτη, προερχόμενη από τα απατηλά τεχνάσματα του εχθρού. Αυτό μας διδάσκει με σαφήνεια και ο Απόστολος, λέγοντας ότι αυτός «μετασχηματίζεται σε άγγελο φωτεινό», [μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός] (Β΄ Κορ. 11, 14). Είναι καλό λοιπόν πριν από τον ύπνο και το ξάπλωμα στο κρεββάτι προς προφύλαξη της ψυχής και απομάκρυνση της πλάνης να κάνει κανείς αυτή την προσευχή:
«Παντοκράτωρ Λόγε τοῦ Πατρός, ὁ αὐτοτελὴς Θεὸς Ἰησοῦ Χριστέ, τὰ ταχέα σου σπλάγχνα Ἰησοῦ, ὁ μηδέποτε χωριζόμενος τῶν σῶν οἰκετῶν, ἀλλ’ ἀεὶ ἐν αὐτοῖς ἀναπαυόμενος, Ἰησοῦ ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τῶν σῶν προβάτων, μὴ παραδώς με τῇ ἐπιβουλῇ τοῦ ὄφεως, μηδὲ τῇ ἐπιθυμίᾳ τοῦ Σατανᾶ καταλίπης με, ὅτι σπέρμα φθορᾶς πέφυκεν ἐν αὐτῷ. Σὺ οὖν, Κύριε, βασιλεῦ πανάγιε, ὁ Θεὸς ὁ προσκυνητὸς Ἰησοῦ Χριστέ, καθεύδοντα με φύλαξον τῇ ἀθανάτῳ σου βουλῇ καὶ τῷ Πνεύματί σου τῷ ἁγίῳ, ᾧ ἡγίασας τοὺς σοὺς μαθητάς, ρυόμενος με ἐκ τῆς ἐπιβουλῆς τοῦ ὄφεως. Δὸς δέ μοι τῷ ἀναξίῳ τὴν ἀγαλλίασιν τοῦ σωτηρίου σου ἐπὶ τῆς κοίτης μου, καὶ φώτισόν μου τὸν νοῦν τῷ φωτὶ τῆς γνώσεως τοῦ Εὐαγγελίου σου. Τὴν ψυχήν μου ἐν τῇ ἀγάπῃ τοῦ σταυροῦ σου· τὴν καρδίαν μου ἐν τῇ καθαρότητι τοῦ λόγου σου· τὸ σῶμά μου ἐν τῷ σῷ πάθει, τῇ σῇ ἀπαθεία· τοὺς λογισμούς μου ἐν τῇ σῇ εἰρήνῃ διαφύλαξον καὶ ἔγειρόν με ἐν καιρῷ εὐθέτῳ πρὸς τὴν δοξολογίαν· ὅτι προσκυνητὸς εἶ καὶ δεδοξασμένος σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν».
«Παντοκράτωρ Λόγε του Πατέρα μας, Ιησού Χριστέ που είσαι τέλειος Θεός και η ευσπλαχνία σου, Ιησού μου, είναι τόσο γρήγορη, συ που δεν αποχωρίζεσαι ποτέ από τους δούλους σου, αλλά αναπαύεσαι πάντοτε μέσα σ’ αυτούς, Ιησού μου, ο ποιμένας ο καλός των προβάτων σου, μη με παραδώσεις στις μηχανορραφίες του φιδιού, ούτε να με εγκαταλείψεις μέσα στην επιθυμία του Σατανά, γιατί σπέρμα καταστροφής έχει βλαστήσει μέσα σ’ αυτόν. Συ λοιπόν, Κύριε, βασιλιά μου πανάγιε, ο Θεός μου ο προσκυνητός Ιησού Χριστέ, την ώρα που κοιμάμαι φύλαξε με, με την αθάνατη σου θέληση και το Πνεύμα σου το άγιο, με το οποίο αγίασες τους μαθητές σου, προστατεύοντας με από τις μηχανορραφίες του φιδιού. Χάρισε σε μένα τον ανάξιο κατά την ώρα της αναπαύσεως μου στο κρεββάτι την αγαλλίαση που προσφέρει η εκ μέρους σου σωτηρία μου, και φώτισε μου τον νου με το φως της γνώσεως του Ευαγγελίου σου. Διαφύλαξε την ψυχή μου προσηλωμένη στην αγάπη του σταυρού σου, την καρδιά μου μέσα στην καθαρότητα του λόγου σου, το σώμα μου με το δικό σου πάθος και την απάθεια σου, τους λογισμούς μου με την ειρήνη που χαρίζεις εσύ, και σήκωσε με από τον ύπνο στην κατάλληλη ώρα προς δοξολογία σου, γιατί πρέπει να προσκυνείσαι και να δοξάζεσαι μαζί με τον Πατέρα σου και το άγιο Πνεύμα στους αιώνες. Αμήν».
Υπάρχουν και άλλα όνειρα, κάτι σαν αυτά που λέει ο Ιώβ· «Τη μια φορά ο Κύριος απαντά στο αίτημα μας με αυτόν τον τρόπο, και την άλλη μέσω νυκτερινής οπτασίας, όπως όταν μέσα στη νύχτα κυριεύει φόβος τους ανθρώπους» [ἐν γὰρ τῷ ἅπαξ λαλῆσαι ὁ Κύριος, ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ ἐνύπνιον, ἢ ἐν μελέτῃ νυκτερινῇ, ὡς ὅταν ἐπιπίπτῃ δεινὸς φόβος ἐπ᾿ ἀνθρώπους ἐπὶ νυσταγμάτων ἐπὶ κοίτης] (Ιώβ 33, 14-15).
Εμείς όμως, αγαπητοί, δεν πρέπει να πιστεύουμε ή να δίνουμε τη συγκατάθεση μας στα όνειρα· και αν ακόμα, όπως είναι φυσικό, μας σταλεί κάποιο όραμα από κάποια θεία αποκάλυψη, να μη δώσουμε προσοχή σ’ αυτό, για να μη δεχθούμε, αντί για φως, καπνό· με αυτή την ενέργειά μας δεν εξοργίζουμε καθόλου τον Κύριο, αλλά μάλλον και θα την αποδεχθεί, εφόσον με φόβο φυλάμε τον θησαυρό που μας εμπιστεύθηκε αυτός.
Και μπορούσα να περιλάβω στο κείμενο αυτό, προς ασφάλεια εκείνων που θα το διαβάσουν, πολλά διηγήματα παλαιά και νέα, που συνέβησαν σε μας και έφτασαν σε μένα, για εκείνους που χλευάσθηκαν από όνειρα τους και ξέπεσαν από την πίστη κατά τρόπο ελεεινό, αλλά για να μη ξεφύγουμε από τον επιδιωκόμενο μας σκοπό, αφού αναφέρω ένα και μόνο παράδειγμα, θα σταματήσω τον λόγο.
Υπήρχε κάποιος μοναχός στο όρος του Σινά που είχε γίνει παράδειγμα των μοναχών, ο οποίος είχε επιδείξει τόσο μεγάλη εγκράτεια, και στο κελλί του και έγκλειστος επί πολλά χρόνια, ύστερα όμως, αφού χλευάσθηκε από διαβολικές αποκαλύψεις και όνειρα, ξέπεσε στον Ιουδαϊσμό και έκανε και περιτομή σαρκική.
Αφού δηλαδή πολλές φορές του έδειξε ο διάβολος αληθινά όνειρα και εξαπάτησε με αυτά τον σκοτισμένο νου του, του έδειξε στη συνέχεια το πλήθος των μαρτύρων και των αποστόλων και όλων των Χριστιανών περιβεβλημένο από σκοτάδι και κάθε είδος ντροπής. Αντίθετα προς αυτά του έδειξε τον Μωυσή και τους προφήτες και το θεομίσητο πλήθος των Ιουδαίων να περιαυγάζεται από λαμπρό φως, και να ζει μέσα σε απέραντη χαρά και ευθυμία.
Αφού τα είδε αυτά ο άθλιος, αμέσως σηκώθηκε και, εγκαταλείποντας το άγιο όρος, μετέβη στην Παλαιστίνη και πήγε στα Νόαρα και τη Λιβυάδα, τα ορμητήρια των Ιουδαίων, και αφού τους διηγήθηκε τις διαβολικές φαντασίες που είδε, περιτμήθηκε και ακολούθησε τον ιουδαϊκό τρόπο πίστεως, έλαβε και γυναίκα, και κήρυττε ολοφάνερα υπέρ των Ιουδαίων και κατά των Χριστιανών. Αυτόν τον είδα και εγώ και πολλοί από τους μοναχούς· καθόσον δεν έχει τρία χρόνια που παρέδωσε με κακό θάνατο την ψυχή του. Αφού κατέρρευσε σωματικά εδώ και χρόνια και κατάντησε να τον τρώνε τα σκουλήκια, ξεψύχησε.
Αυτόν, όταν τον είδαμε εγώ και κάποιοι ευλαβείς μοναχοί, τον θρηνήσαμε πάρα πολύ. Γιατί ήταν ελεεινό θέαμα, άνθρωπος με εντελώς κάτασπρα μαλλιά, και που έφτασε στα βαθιά αυτά γεράματα με άσκηση και κόπους, να χλευάζεται από γυναίκα, να τρώει μολυσμένα ιουδαϊκά κρέατα, να λέει άσεμνα λόγια, να λοιδορεί τον Χριστό και να περιυβρίζει το άγιο βάπτισμα, και τον οποίο οι άνομοι Ιουδαίοι τον αποκαλούσαν δεύτερον Αβραάμ.
Πολύ σωστά λοιπόν έλεγε ο Κύριος· «Επαγρυπνείτε, γιατί δεν γνωρίζετε ποια ώρα έρχεται ο κλέφτης» (Ματθ. 24, 43). Και προσθέτει «Και να γνωρίζετε αυτό, ότι, αν ο οικοδεσπότης γνώριζε ποια ώρα έρχεται ο κλέφτης, θα καιροφυλακτούσε άγρυπνος, και δεν θα τον άφηνε να διαρρήξει το σπίτι του» (Λουκ. 12, 39). Στον Θεό πρέπει η δόξα στους αιώνες. Αμήν.
(ΕΠΕ), Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας
Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητικών 13Δ
Αντιόχου Μοναχού. Άπαντα τα έργα.
εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλλονίκη 1998.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου