Περὶ Εὐχελαίου τοῦ Ζ. Μυστηρίου.

 
§. 79. Περὶ Εὐχελαίου τοῦ Ζ. Μυστηρίου.

 

 

 Ἐν ἀπὸ τὰ ἑπτὰ Μυστήρια τὰ δοθέντα παρὰ Χριστοῦ διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων εἶναι καὶ τὸ Εὐχελαιον, ὡς ἐκ τοῦ ὁρισμοῦ αυτοῦ γίνεται δῆλον Εὐχέλαιον εἶναι, ἔλαιον Ἅγιον, Ἱερὰ τελετή, καὶ θείου ἐλέους τύπος τελούμενον προηγουμένως μὲν, ὑπὲρ ὑγείας τῶν σωματικῶς ἀσθενούντων· κατὰ δεύτερον δὲ λόγον, καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν πρόξενον γινόμενον· κατὰ τὴν τοῦ θείου Ἰακώβου τοῦ Αδελφοθέου διάταξιν, ὅς τις λέγει· “ Ασθενεί τις ἐν ὑμῖν, προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ ̓ αὐτὸν, ἀλείψαντες αυτὸν ἐλαίῳ, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· καὶ ἡ εὐχὴ τῆς Πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα· καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος· „ καν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκὼς ἀφεθήσεται αυτῷ· ἀλλὰ καὶ πρὸ τοῦ Ιακώβου αποσταλέντες ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ οἱ δώδεκα ἀνὰ δύο, ἵνα κηρύττωσι κατὰ πόλεις, ἤλειφον πολλοὺς ἀῤῥώστους ἐλαίῳ καὶ ἐθεραπευον. (Μάρκος Ευαγ. Κεφ. ς'.)


§. 80. Ὕλη τοῦ Μυστηρίου.

Η ὕλη τούτου τοῦ Μυστηρίου εἶναι ἔλαιον μόνον· ὁ δὲ Συμ. Θεσσ. λέγει, ὅτι τινὲς βάλλουν εἰς τὸ ἀγγεῖον, πρῶτον οἶνον καὶ ἔπειτα ἔλαιον, κατὰ τὴν εὐαγγελικὴν παραβολὴν τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστὰς, καὶ ἰαθέντος δὶ ἐπιχύσεως ἐλαίου καὶ οἴνου· εἶναι ἔτι ἀναγκαῖα καὶ ἑπτὰ κηρία κατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν τελούντων τὸ Μυστήριον ἑπτὰ Ἱερέων.

§. 81. Σκεύος.

Τὸ ἔλαιον βάλλεται ἢ εἰς κανδήλαν, ἢ εἰς ἄλλο καθαρὸν ἀγγεῖον.

§. 82.Τόπος.

Τὸ Εὐχέλαιον τελεῖται μάλιστα εἰς τοὺς οἴκους τῶν ἀσθενῶν· τελεῖται δὲ καὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, καὶ εἰς ὁποιονδήποτε ἄλλο μέρος, και τὰ τὴν χρείαν τοῦ χρήζοντος.


 §. 83. Υπουργοί τοῦ Μυστηρίου.

Ο μὲν Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος διορίζων υπουργοὺς τοῦ Μυστηρίου τοὺς Ἱερεῖς, ὡς εἴρηται, τὸν ἀριθμόν αυτῶν ἄφησεν ἀδιόριστον· ἡ δὲ συνήθεια μᾶς παρέδωκε νὰ προσκαλῶμεν ἑπτὰ Ἱερεῖς, κατὰ ἀριθμὸν τῶν ἑπτὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος χαρισμάτων· ὅθεν καὶ ἑπτὰ εἶναι συντεταγμέναι εὐχαὶ, καὶ ἑπτὰ διετάχθησαν ̓Αποστολοευαγγέλια εἰς τὴν τελετὴν αὐτοῦ· διὰ δὲ σπάνιν Ἱερέων, ἐπειδὴ δὲν εἶναι ἐνδεχόμενον νὰ εὑρίσκωνται πανταχοῦ πολλοὶ Ἱερεῖς, διὰ τοῦτο τελεῖται τοῦτο τὸ Μυστήριον τουλάχιστον καὶ ὑπὸ τριῶν Ἱερέων· ἀπὸ ἕνα δε Ἱερέα δὲν πρέπει νὰ τελῆται· διότι πρέπει νὰ σεβώμεθα τὴν διάταξιν τοῦ Ἀδελφοθέου Ἰακώβου, ὅς τις λέγει η προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας· καθὼς δὲν συγχωρεῖται οὔτε ἡ χειροτονία τοῦ Ἐπισκόπου νὰ τελῆται ἀπὸ ἕνα Ἐπίσκοπον διότι τὸ Εὐαχέλαιον δὲν εἶναι ἄφευκτον πρὸς σωτηρίαν, καθὼς εἶναι τὸ Βάπτισμα καὶ ἄλλα Μυστήρια, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀναγκαιότατα καὶ ἄφευκτα, καθοτι ἐξ αὐτῶν κρέμαται ἡ ψυχικὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

§. 84. Τελετή τοῦ Μυστηρίου τούτου.

Ἀφοῦ τὸ ἀγγεῖον μὲ τὸ ἔλαιον τεθῇ εἰς τὸ μέσον καὶ ἀναφθῶσι τὰ κηρία, τότε ὁ πρῶτος τῶν Ἱερέων ψάλλει εὐλογητὸν, καὶ ψάλλεται ἡ τεταγμένη ἀκολουθία, διὰ τῆς ὁποίας παρακαλοῦσιν οἱ Ἱερεῖς τὸν Θεὸν ὑπὲρ ὑγείας καὶ ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἐν ἀσθενείᾳ κειμένου περιέχονται εἰς ταύτην τὴν ἀκολουθίαν δέκα εὐχαὶ, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μὲν πρώτη, τῆς ὁποίας ἡ ἀρχή· Κύριε ὁ ἐν τῷ ἐλέει καὶ τοῖς οἰκτιρμοῖς σου· καὶ ἡ δευτέρα, τῆς ὁποίας ή Αρχή. Αναρχε, ἀδιάδοχε, εἶναι τελεστικά τοῦ ἁγίου Ελαίου (ι)· ὅθεν τὴν μὲν πρώτην, λέγουσιν οἱ πάντες Ἱερεῖς ἐπάνω εἰς τὸ Ἔλαιον, καὶ εὐλογοῦσιν αυτό· τὴν δὲ δευτέραν λέγει ὁ πρῶτος τῶν Ἱερέων, καὶ εὐλογοῦσιν οἱ πάντες· τὴν δὲ τρί την, τῆς ὁποίας ἡ ἀρχή· Πάτερ Αγιε, Ἱατρέ, ἐπειδὴ δι αυτῆς εἶδοποιεῖται τὸ Μυστήριον, δηλ. διὰ τῆς χρίσεως μετὰ τοῦ ἁγίου Ἐλαίου, καὶ διὰ τῶν περιεχομένων εἰς αυτὴν λόγων, μεταδίδεται ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Ἐλαίου εἰς τὸν χριόμενον· ἀφοῦ ὁ πρῶτος τῶν Ἱερέων εἰπῇ τὴν πρώτην ἤτοι τὴν, Αναρχε κ. τ. λ. τότε λαβὼν ῥιπίδιον, καὶ βάψας αυτὸ εἰς τὸ ἅγιον ἔλαιον, χρίει τὸν ἀσθενῆ σταυροειδῶς εἰς τὸ μέτωπο, εἰς τὴν σιαγόνα, εἰς τὰς δύο παρειάς, καὶ εἰς τὸ ἔσωθεν καὶ εξωθεν τῶν δύο χειρῶν, ἐπιλέγων αυτὴν τὴν εὐχήν· ἀπὸ δὲ τὰς ἀκολούθους ἓξ εὐχὰς, λέγουσι κατὰ τάξιν μίαν ὁ καθεὶς τῶν λοιπῶν ἕξ Ἱερέων, ἀφοῦ εἰπῇ τὸ εὐαγγέλιον, ὡς ὁ τύπος διαλαμβάνει, διὰ τῶν ὁποίων δέονται ὑπὲρ ὑγείας καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν τοῦ ἀσθενοῦς• Μετὰ δὲ ταύτην, λαμβάνει ἕτερον ριπίδιον, καὶ βάψας ἐν τῷ ἁγίῳ Ἐλαίῳ, χρίει τὸν ἀσθενῆ, ἐπιλέγων καὶ αὐτὸς τὴν αυτὴν εὐχὴν, Πάτερ ἅγιε κ. τ. λ. καὶ οὕτως ἐφεξῆς ἅπαντες· τὴν δὲ δεκάτην καὶ τελευταίαν λέγει ὁ πρῶτος τῶν Ἱερέων, τῶν λοιπῶν ἕξ βασταζόντων τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τοῦ ἀσθενοῦς· μετὰ δὲ τάυτην, ὁ ἀσθενὴς ἀσπάζεται τὸ εὐαγγέλιον· ὁ δὲ πρῶτος τῶν Ἱερέων λέγει τὸ, Ἐλέησον ἡμᾶς ὁ Θεὸς· καὶ μνημονεύει αυτὸν ψάλλονται δὲ καὶ τὰ λοιπὰ δύο τροπάρια, καὶ γίνεται απόλυσις· αυτὸς δὲ ὁ ἀσθενὴς, ἢ ὅς τις ἐποίησε τὸ εὐχέλαιον, βάλλει μετάνοιαν τρὶς, καὶ λέγοι τρὶς Εὐλογεῖτε Πατέρες ἅγιοι, συγχωρήσατέ μοι τῷ ἁμαρτωλῷ· καὶ λαμβάνει παρ αυτῶν εὐλογίαν καὶ συγχώρησιν τρὶς, εἰς δόξαν τῆς ἁγίας Τριάδος ἀπὸ τὴν ὁποίαν δίδοται πᾶν δώρημα τέλειον· καὶ εἰς βε βαίωσιν τῆς διὰ τῆς Μετανοίας συγχωρήσεως, ἐπειδὴ ἡ Τριὰς βεβαιοι τὰ πάντα.


(1) Διπλαῖ εἶναι αἱ τελεστικαὶ εὐχαὶ καὶ εἰς τὸ Εὐχέλαιον, καθώς και εἰς ὅλο τὸ Μυστήρια,
 καὶ εἰς πάσας τὰς κυριωτέρας λοιπάς τελετάς, σημαίνουσαι τὰς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ. ὅς τις Θεός ὧν ἔγινε καί ἄνθρωπος, διὰ νὰ ἁγιάσῃ καὶ ἡμᾶς διττῶς, κατὰ τὴν ψυχὴν δηλ. και κατὰ τὸ σῶμα· διὸ καὶ διπλᾶ τὰ Μυστήρια, ὑλικὰ μὲν διὰ τὸ σῶμα ἡμῶν, νοερά δὲ καὶ πλήρης  χάριτος αοράτου διὰ τὴν ψυχὴν ἡμῶν° (Συμ. Θεσσαλ. Κεφ. ή. καὶ θ'. περὶ τελετῆς τοῦ ἀγίου Ελαίου)· ἐκ τούτων γίνεται δῆλον, ὅτι διτταὶ γίνονται, καὶ αἱ τελεστικοί παρὰ τῶν Ἱερέων σταυροειδεῖς εὐλογίαι καὶ εἰς τὴν τελετὴν τοῦ ἁγίου Ἐλαίου, καὶ εἰς τὰ λοιπὰ Μυστήρια, καὶ εἰς τὸν ἁγισμόν τῶν Θεοφανείων· εἰδὲ καὶ εἰς τινα Μυστήρια, ὡς ἐν τῇ θείᾳ Λειτουργία είναι μία τελεστικὴ εὐχή, γίνεται ὅμως κακεῖ διττή ευλογία, μία ανά μέρος τοῦ ἁγίου Αρτου καὶ τοῦ ἁγίου Ποτηρίου, καὶ ἄλλη κοινὴ τῶν δύο, ὡς ἡ ἀρχαιοτάτη παράδοσις· ὁμοίως ἐπειδὴ μία τελεστικὴ εὐχὴ καὶ τοῦ Ἁγιασμοῦ τῶν Θεοφανείων, ἧς ἡ ἀρχὴ „Μέγας εἶ Κύριε· διὰ τοῦ το ἐν αὐτῇ μόνῃ γίνονται αἱ δύο σταυροειδεῖς τριτταί εὐλογίαι, μία ἐν τῷ, Αὐτὸς οὖν φιλάνθωπε Βασιλεῦ κ.τ.λ. καὶ ἄλλη ἐν τῷ κ Αὐτὸς καὶ νῦν Δέσποτα· ἡ δὲ συνηθιζομένη ευλογία, λεγομένων τῶν εἰρηνικῶν παρα' τοῦ Διακόνου εἶναι καὶ περιττὴ διὰ τοὺς ἀνωτέρω λόγους, καὶ ανάρμοστος, τοῦτο μὲν διότι ἐν ᾧ ὁ Διάκονος λέγει τὰ εἰρηνικά, ὁ Ἱερεὺς λέγει μυστικῶς τήν προλεγομένην εὐχὴν, δεόμενος ὑπὲς ἑαυτοῦ καὶ παντὸς τοῦ λαοῦ ὡς ὁ τύπος διαλαμβάνει, καὶ δὲν ἔχει καιρὸν τότε νὰ εὐλογῇ· τοῦτο δέ, διότι καθὼς καὶ εἰς τὰς λοιπὰς τελετάς, αυτὸς ὁ Ἱερεὺς ἐν ᾧ εὐλογεῖ, ἐπικαλεῖται τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ ἁγίου Πνεύματος· τὰ δὲ εἰρηνικὰ λέγοντὰς παρὰ τοῦ Διακόνου πρὸς τὸν λαὸν, προτρέποντος αυτὸν εἰς Προσευχὴν· ὁμοίως εἶναι περιττή ἡ γινομένη, λεγομένων παρὰ τοῦ Διακόνου τῶν εἰρηνικῶν καὶ εἰς τὴν τελετὴν τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, καὶ εἰς πᾶσαν ἄλλην τελετήν, διὰ τοὺς αυτοὺς λόγους· καὶ μόνον διτταὶ γίνονται αἱ καθ' αυτό τελεστικαι ευλογίαι εἰς πᾶσαν τελετήν, ὡς ἄνωθεν· αἱ δὲ λοιπαὶ ἐν πάσῃ τελετη εὐχαί, λέγονται ἢ Προλεγόμενα ἐπειδὴ προφέρονται πρὸ τῶν τελεστικῶν εὐχῶν καὶ πρὶν γενι ὁ ἁγιασμὸς καὶ ἡ τελείωσις τοῦ Μυστηρίου· διὰ τῶν ὁποίων παρακαλεῖ ὁ Ἱερεὺς τὸν Θεόν, να πέμψη τὴν χάριν του, καὶ νὰ ποιήσῃ αὐτὸν ἄξιον ὑπηρέτην καὶ Ἱερουργὸν διὰ νὰ τὸ τελειώση. Τὰ ὁποῖα, Προοίμια ὀνομάζει ἡ ἐν Καρθαγένη Σύνοδος ἢ Ἐπιλεγόμενα, ἐπειδὴ λέγονται ἀφοῦ γενῇ ὁ ἁγιασμὸς καὶ ἡ τελείωσις τοῦ Μυστηρίου· μετὰ ὁποῖα παρακαλεῖ τὸν Θεὸν, νὰ τὸν ἀξιώσῃ εἰς μὲν τὴν θείαν Λειτουργίαν, νὰ γενοῦν εἰς αὐτὸν τὰ ̔́Αγια εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον· εἰς δὲ τὸ ἅγιον Βάπτισμα, νὰ τὸ φυλάξῃ ὁ Βαπτισθεὶς καθαρὸν καὶ ἀμόλυν τον . Εἰς δὲ τὸν Γάμον, νὰ φυλαχθῇ τίμιος, καὶ ἡ κοίτη αμίαντος κ. τ. λ. τὰς ὁποίας καὶ ὑποθεσεις
ὀνομάζει ὁ Ζωναρᾶς, ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τοῦ ρίζ. Καν. τῆς αὐτῆς Συνόδου, ὡς ὑποτιθεμένας μετὰ τὴν τελείωσιν τοῦ Μυστηρίου· καὶ ταῦτα περὶ τῶν δύο τελεστικῶν ἐν πάσῃ τελετη ευχῶν, καὶ τῆς διττῆς τελεστικῆς εὐλογίας. Εἰ δὲ καὶ φαίνονται γινόμεναι καὶ ἄλλαι εὐλογίαι, ἀλλ ̓ αὗται γίνονται εἰς ἄλλας τινὰς ὕλας, συντεινούσας εἰς τὴν τελετήν, ὡς ἐπὶ τοῦ Βαπτίσμα τος ή ευλογία τοῦ Ἐλαίου· ἐπὶ τοῦ Γάμου, ἡ εὐλογία τῶν στεφάνων, τοῦ κοινοῦ Ποτηρίου κτλπ

§.85. Καιρός.

Καιρὸς ἁρμόδιος πρὸς ἐκτέλεσιν τούτου τοῦ Μυστηρίου εἶναι, ὅταν ἀσθενῇ τις· ἐπειδὴ ὅμως, ὡς εἶπομεν, τελεῖται καὶ πρὸς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, διὰ τοῦτο συνηθίζει ἡ Ἐκκλησία καὶ πάντοτε νὰ τελῇ τοῦτο τὸ Μυστήριον, καὶ μάλιστα πρὸ τῶν Χριστουγέννων, καὶ τοῦ Πάσχα, ὅτε ἐξομολογηθέντες οἱ Χριστιανοί, ἑτοιμάζονται νὰ κοινωνήσουν τὰ ἄχραντα Μυστήρια, πρὸς ἄφεσιν ἐκείνων τῶν ἁμαρτιῶν, εἰς ὅσα ἢ ἀπὸ κακῆς συνηθείας, ἢ ἐξ ἀπροσεξίας, ἢ αλλης τινὸς περιστάσεως συμβαίνει νὰ περιπίπτωσιν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ἢ τὰ λησμονοῦν, ἢ δὲν τὰ στοχάζονται ὡς ἁμαρτίας· διότι ὅσας γνωρίζουν ἁμαρτίας, δὲν συγχωροῦνται, εἰ μὴ διὰ τῆς μετανοίας, καὶ ἐξομολογήσεως .

§. 86. Μαρτυρίαι.

Μαρτυρίαι περὶ τούτου τοῦ Μυστηρίου εἶναι ἡ ἐν τῷ ς'. Κεφ. τοῦ Μάρκου· καὶ ἡ ἐν τῷ έ. Κεφ. Καθ. Ἐπ. Ἰακ. τοῦ ̓Αδελφοθέου αἱ σημωθεῖσαι ἐν τῷ ὀρισμῷ τούτου τοῦ Μυστηρίου.

§. 87. Επίλογος.

Εκ τῶν εἰρημένων μανθάνομεν καὶ τούτου τοῦ Μυστηρίου τά ποτελέσματα, ὅτι τελεῖται εἰς ὑγείαν σώματος, καὶ εἰς συγχώρησιν άμαρτιῶν εἰδὲ καὶ ἡ ὑγεία τοῦ σώματος πολλάκις δὲν δίδεται εἰς τὸν ἀσθενῆ, διὰ τοὺς ὁποίους οἶδε μόνος ὁ Κύριος λόγους, ἢ καὶ διότι τὸ τοῦ Θανάτου ποτήριον μέλλομεν νὰ πίωμεν ἅπαντες· ἡ ἄφεσις ὅμως τῶν ἁμαρτιῶν ἐξάπαντος χαρίζεται εἰς τοὺς ἀληθῶς Μετανοοῦντας .
Ταῦτα τὰ παρὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ χαρισθέντα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ ἑπτὰ Μυστήρια· διὰ μέσου τῶν ὁποίων τελοῦνται καὶ ἁγιάζονται τὰ τέκνα της, καὶ γίνονται ἄξια τῆς τῶν οὐρανῶν Βασιλείας

Πηγή : Ἱερὰ ἀνθολογία περὶ τῶν σεπτῶν καὶ Θείων Ἑπτὰ Μυστηρίων 1833