Περὶ Μετανοίας τοῦ ἕκτου Μυστήριου

 §. 70. Περὶ Μετανοίας τοῦ ἕκτου Μυστήριου.

Μέγα κατὰ ἀλήθειαν, καὶ θεῖον, καὶ κοσμοσωτήριον εἶναι τὸ Μυστήριον τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ἐπειδὴ, ὡς εἴπομεν, ἀποπλύνει ἐντελῶς καὶ τὸ προπατορικὸν ἁμάρτημα, καὶ ὅσα ἔχει προαιρετικὰ ὁ βαπτιζόμενος, καὶ ὅλως καθαρὸν ἀποτελεῖ καὶ ἅγιον αυτὸν· ἀλλ' ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος εἶναι φύσεως τρεπτῆς, καὶ δὲν δύναται νὰ μένῃ εἰς τὴν ἀρετὴν καὶ ἀναμαρτησίαν, ἀλλὰ καὶ πάλιν καὶ πολλάκις εἰς τὰ αυτὰ περιπίπτει ἁμαρτήματα· ταύτην τὴν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν γνωρίζων ἀκριβῶς ὁ φιλάνθρωπος Κύριος, ἐπενόησε τὸ ἰατρικὸν τῆς Μετανοίας, καὶ τὸ ἐχάρισεν εἰς τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, διὰ νὰ τὸ μεταχειρίζεται καθεὶς, ὅταν ὕστερον ἀπὸ τὸ Βάπτισμα περιπέσῃ εἰς ὁποιανδήποτε ἀσθένειαν ἁμαρτίας, καὶ οὕτω νὰ μὴν ἀποθαίνῃ τὸν ψυχικὸν θάνατον, ἀλλὰ νὰ γίνεται κληρονόμος τῆς αἰωνίου ζωῆς. Καὶ ὅτι μὲν εἶναι δεκτικὸν Μετανοίας τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, γίνεται φανερὸν ἀπὸ τὰ ἀναρίθμητα πλήθη τῶν μετανοησάντων, ὅσοι αναφέρονται καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ, καὶ ἐν τῇ Νεᾳ Γραφῇ· ὅτι δὲ πάλιν εἰς τοὺς μετανοοῦντας χαρίζεται παρὰ Θεοῦ ἄφεσις ἁμαρτιῶν, καὶ ζωὴ αἰώνιος, καὶ τοῦτο μαρτυροῦσι τὰ ἀναρίθμητα πλήθη τῶν σωθέντων διὰ τῆς Μετανοίας, καὶ περὶ τούτου δὲν μένει καμμία ἀμφιβολία· Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν χαρίζεται παρὰ Θεοῦ εἰς τοὺς μετανοοῦντας, πρὸς σωτηρίαν αυτῶν, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Μετάνοια εἶναι Μυστήριον, καὶ ἕν τῶν ἑπτὰ Μυστηρίων· ὅθεν καὶ λαμβάνει τοιούτον ὁρισμόν. Μετάνοια εἶναι μία λύπη θεληματικὴ τῆς ψυχῆς, δι ὅσα ἁμαρτήματα ἔπραξεν ὁ ἄνθρωπος, τέλος ἔχουσα τὴν συγχώρησιν διὰ τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς, τῶν ἐξομολογηθέντων εἰς αὐτὸν ἁμαρτημάτων. Ἡ ἀληθινὴ ὅμως καὶ τελεία Μετάνοια ἔχει τὰ ἑξῆς τρία συστατικά της·
πρῶτον νὰ ἐλέγξῃ ὁ ἄνθρωπος τὸν ἑαυτόν του, ἤτοι νὰ λυπηθῇ διὰ τὰ ἁμαρτήματά του·
 δεύτερον νὰ κατακρίνῃ τὸν ἑαυτόν του μὲ τὴν ἐξομολόγησιν, ἤτοι μὲ τὸ νὰ φανερώσῃ αὐτὰ εἰς τὸν πνευματικὸν, ὅλα ἀκριβῶς καθὼς τὰ ἔπραξεν, ὡσὰν νὰ τὰ ὁμολογῇ ἔμπροσθεν εἰς τὸν Θεόν· καὶ τρίτον νὰ ζητήσῃ μετὰ πίστεως τὴν συγχώρησιν, ὑποσχόμενος ὅτι δὲν θέλει πέσει εἰς τὸ ἑξῆς εἰς αυτ τά· διότι καθώς λέγει ὁ μέγας Βασίλειος „ Ἰατρεία τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ τελεία ἀποχή· καθότι ἐὰν ἐξομολογῆταί τις τὰς ἁμαρτίας του, καὶ δὲν ποιῇ ἀποχὴν ἀπὸ ἀυτὰς, δὲν ὠφελεῖται τελείως ἀπὸ τὴν ἐξομολόγησιν.
 Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ ἁμαρτωλὸς προσφέρῃ ἀπὸ μέρους του αυτὰ τὰ τρία παραστατικὰ τῆς Μετανοίας του, καὶ ὑποσχεθῇ ἔτι να τελειώσῃ καὶ τὴν ὁποίαν ἱκανοποίησιν ὁ πνευματικὸς τὸν διορίσῃ· καὶ ἀφοῦ ὁ πνευματικὸς ἔχων τὴν χεῖρά του εἰς τὴν κεφαλὴν ἀυτοῦ τοῦ ἐξομολογηθέντος, ἐκφωνήσῃ τὴν συγχωρητικὴν εὐχὴν, ποιήσας σταυρὸν διὰ τῆς χειρὸς ἐπὶ τῆς κεφαλῆς του, τότε καὶ τοῦ χαρίζεται ἡ συγχώρησις τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ οὕτω τελεῖται τὸ Μυστήριον τῆς Μετανοίας. Ανάγκη εἶναι πρὸς τούτοις λέγει ὁ μέγας Βασίλειος, καθὼς εἰς τὰς σωματικὰς ἀσθενείας ζητοῦμεν τοὺς ἀρίστους Ἰατρους, οὕτως ἐπειδὴ καὶ ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀῤῥωστία ψυχῆς, ὡς προξενοῦσα εἰς αυτὴν τὸν αἰώνιον θάνατον, νὰ ζητῶμεν εἰς τὴν Ἰατρείαν αυτῆς τὸν ἄξιον πνευματικόν· διότι δὲν εἶναι ὅλοι ἄξιοι νὰ ὠφελῶσι ψυχὰς ἀνθρώπων· καθότι ἄλλοι ἀπὸ τὴν ἀμάθειαν καὶ ἀδιακρισίαν τους, δὲν ἐξεύρουσιν οὔτε ποῖα ἁμαρτήματα πρέπει νὰ δεσωσιν, οὔτε ποῖα νὰ λύσωσιν· ἄλλοι δὲ ἐπειδὴ ἢ εἶναι καὶ αυτοὶ ὑποκείμενοι εἰς διάφορα πάθη, φέρονται κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ εἰς τοὺς ἐξομολογουμένους, ἢ εἰς ἀπόλαυσιν χρημάτων μόνον ἀφορῶσι, λύουσι τὰ πάντα μὲ τὰς ἀμέτρους συγκαταβάσεις των, καὶ θάνατον μᾶλλον εἰς τὰς ψυχας, ἢ ὑγείαν προξενᾶσι, καθὼς καὶ οἱ ἀμαθεῖς Ἰατροί· Τὸν τοιοῦ ον λοιπὸν ἄξιον πνευματικὸν εὑρόντες, χρέος ἔχομεν νὰ φανερώνωμεν εἰς αυτον, ὡσὰν εἰς τὸν ἴδιον Χριστὸν ὅλας τὰς ἀποκρύφους ἡμῶν πράξεις, χωρὶς νὰ ἐντραπῶμεν, καὶ χωρὶς νὰ κρύψωμεν τὸ παραμικρόν, καὶ νὰ δεχθῶμεν μετὰ πάσης ὑπακοῆς τὸν κανόνα τὸν ὁποῖον ἂν μᾶς διορίσῃ· καὶ οὕτω πιστεύεται ὅτι ἀληθῶς καὶ ἀναμφιβόλως ἀπολαμβάνομεν τὴν Ἰατρείαν τῆς ψυχῆς, ἤτοι τὴν συγχώρησιν τῶν ἁμαρτιῶν· καὶ οὕτω τελεῖται τὸ Μυστήριον της Μετανοίας.


§.71. Ὕλη τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας.

Η ὕλη τοῦ Μυστηρίου τούτου εἶναι ὁ ἐξομολογούμενος μὲ τὸν ὁποῖον ἔχει σκοπὸν, νὰ ἐξομολογηθῇ τὰς ἁμαρτίας του ἀληθῶς, μὲ συντριβὴν, καὶ κατάνυξιν, μὲ πίστιν ὅτι λαμβάνει τὴν συγχώρησιν, μὲ ἀπόφασιν στερεάν, ὅτι δὲν θέλει περιπέσει πλέον εἰς τὰ ἀυτὰ.

§. 72. Τόπος ἐν ᾧ τελεῖται,

Τόπος διωρισμένος διὰ τὴν τελετὴν τούτου τοῦ Μυστηρίου εἶναι ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία· ἐξ ἀνάγκης ὅμως γίνεται καὶ εἰς ἄλλον ἥσυχον τόπον.

§. 73. Υπουργὸς τοῦ Μυστηρίου τούτου.

Υπουργὸς τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας, ἢ ἐξομολογήσεως εἶναι κυρίως ὁ ̓Αρχιερεύς· κατὰ δὲ ἄδειαν αυτοῦ ἐξομολογεῖ καὶ ὁ Ἱερεύς· ἀνάγκη ὅμως νὰ ἐκλέγωνται εἰς τοῦτο τὸ ὑπούργημα οἱ ἐπ ̓ ἀρετῇ καὶ παιδείᾳ, καὶ φρονήσει, δοκιμώτατοι τῶν Ἱερέων· καθότι ἐπειδὴ τὸ πνευματικὸν ὑπούργημα ἢ ἐπάγγελμα εἶναι οικονομία εἴτε Ἰατρεία ψυχῶν, καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον ἐν τῷ περὶ Ἱερωσύνης, ἱκανὴν ἰδέαν λαμβάνομεν καὶ ὡς ἐκ τούτου καὶ ἐκ τῶν προῤῥηθέντων. ὁποῖος πρέπει νὰ ηναι ὁ πνευματικός· Τῶν δὲ Ἱερωμένων τὰ μὲν ἀνθρώπινα πταίσματα οἰκονομοῦσι καὶ Ἱερεῖς πνευματικοί, ὅσα δὲ Ἱερατικὰ, ἀναφέρονται εἰς μόνους τοὺς ̓Αρχιερεῖς.

§. 74. Τελετή τοῦ Μυστηρίου τούτου.

O πνευματικὸς φορέσας ἐπιτραχήλιον εὐλογεῖ τὸν Θεὸν, καὶ λέγει τὸ Βασιλεῦ οὐράνιε· τὸ Τρισάγιον κ. τ. λ. εἶτα τὸ, Ἐλεήσον ἡμᾶς Κύριε. Δόξα Πατρί. Κύριε ἐλεησον ἡμᾶς· καὶ νῦν . Τῆς Εὐσπλαγχνίας τὴν πύλην· καὶ οὕτω κάθηται εἰς τὸν συνήθη τόπον, ὁμοίως καὶ ὁ ἐξομολογούμενος· καὶ πρῶτον ἐρωτᾷ αὐτὸν ὁ πνευματικὸς πότε προεξομολογήθη, ἂν εἶχε κανόνα· μετὰ ταῦτα προοιμιαζόμενος παρασταίνει εἰς αὐτὸν μετὰ πραότητος καὶ πατρικῆς ἀγάπης,
πρῶτον, ὅτι ἡ ἐξομολόγησις εἶναι νὰ φανερώσῃ ὁ ἐξομολογούμενος ὅλα τὰ κρυπτὰ τῆς ψυχῆς του, ὅσους ἔχει κρυπτοὺς λογισμοὺς μέσα εἰς τὸν νοῦν του· ὅσους λόγους ἀπρεπεῖς εἴτε βλασφήμους οὔτε αἰσχροὺς, εἴτε πρὸς βλάβην τοῦ πλησίον ἐλάλησεν· ὅσα ἔργα πονηρὰ κρυφίως ἔπραξε· καὶ ἐν γένει ὅλα του τὰ ἁμαρτήματα κρυπτὰ καὶ φανερά.
Δεύτερον ἐξηγεῖ εἰς αὐτὸν διὰ ποίαν αἰτίαν ἔχει καθεὶς ἀνάγκην νὰ ἐξομολογῆται τὰ κρυπτά του, ὅτι δηλ. ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ἔστησε δύο κριτήρια διὰ νὰ κρίνῃ αὐτὰ τὰ κρυπτὰ τῶν ἀνθρώπων, τὸ ἓν εἰς τὸν οὐρανὸν, ὅπου κριτὴς εἶναι ὁ ἴδιος, δίκαιος, φοβερός, καὶ χωρὶς ἔλεος· εἰς τὸ ὁποῖον κριτήριον μέλλουν νὰ φατερωθοῦν ὅλα τὰ ἁμαρτήματα τοῦ καθενὸς καὶ χωρὶς νὰ θέλῃ· καὶ ἔπειτα ἀφοῦ καταισχυνθῇ ἔμπροσθεν εἰς τὸν Θεὸν, εἰς τοὺς Ἀγγέλους, εἰς τοὺς Δαίμονας, εἰς τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους του, εἰς τοὺς ἐχθρούς του, εἰς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους· ἀφοῦ, λέγω, δοκιμάσῃ αὐτὴν τὴν μεγάλην καὶ ἀνυπομόνητον καταισχύνην καὶ ἐντροπὴν, τότε θέλει καταδικασθῇ ὁμοῦ μὲ τοὺς δαίμονας εἰς τὴν αἰώνιον κόλασιν, νὰ βασανίζεται αἰωνίως· τότε δὲν τὸν ὠφελεῖ οὔτε ἡ Μετάνοια, οὔτε τὰ δάκρυα, οὔτε κανὲν ἄλλο μέσον· ὅτι ἐν τῷ Αδη οὐκ ἔστι Μετάνοια· τὸ ἄλλο κριτήριον ἐδῶ εἰς τὴν γῆν διὰ τὴν μεγάλην του φιλανθρωπίαν, εἰς τὸ ὁποῖον κριτὴς εἶναι ὁ πνευματικός, ἄνθρωπος ὁμοιοπαθὴς καὶ ἐλεήμων· ἔχων παρα Θεοῦ ἐξουσίαν νὰ συγχωρῇ ἁμαρτίας· εἰς τὸν ὁποῖον πνευματικὸν, ὅποιος προφθάσῃ καὶ φανερώση αυτὰς τὰς κρυπτὰς ἁμαρτίας του, λαμβάνει παρ' αὐτοῦ τὴν συγχώρησιν· καὶ ἐν ᾧ δὲν μέλλουν νὰ φα νερωθοῦν ἐκεῖ πλέον, ἐλευθεροῦται καὶ ἀπὸ τὴν αἰώνιον κόλασιν· καθότι λέγει ὁ Χρυσόστομος, ὅταν εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, διὰ μέσου τῆς ἐξομολογήσεως δυνηθῶμεν νὰ πλύνωμεν τὰς ἁμαρτίας μας, ὑπάγομεν εἰς τὴν οὐράνιον Βασιλείαν ἀνεμποδίστως.
Τρίτον λέγει εἰς τὸν ἐξομολογούμενον καὶ τὸν τρόπον τῆς ἐξομολογήσεως· ὅτι πρέπει νὰ φανερώσῃ ὅλας του τὰς ἁμαρτίας, ὅσας ἔχει ἀνεξομολογήτους, χωρὶς νὰ κρύψῃ οὔτε μίαν, καθότι μένουσιν ὅλαι ἀσυγχώρητοι· καὶ ὅτι δὲν πρέπει ν αναβάλῃ τὸν καιρὸν διὰ δύο αἰτίας,
πρῶτον ἐπειδὴ ἐνδεχόμενον νὰ τὸν εὕρῃ ὁ θάνατος ἀνεξομολόγητον, καὶ οὕτως ἐξάπαντος κολάζεται .
Δεύτερον, ὅτι ἡ ἁγία κοινωνία γίνεται εἰς τὸν καλῶς ἐξομολογημένον, εὐλογία, ἁγιασμὸς, φωτισμὸς, ὑγεία ψυχῆς καὶ σώματος, ποιεῖ εἰς ἀυτὸν πολυχρόνιον καὶ εὐτυχῆ τὴν παροῦσαν ζωὴν, γίνεται πρόξενος καὶ τῆς οὐρανίου Βασιλείας· εἰς ἐκεῖνον δὲ ὅς τις ἢ ἀνεξομολόγητος μεταλαμβάνει, ἢ δὲν ἐξομολογεῖται καθὼς πρέπει τὰς ἁμαρτίας του ὅλας, ἐπειδὴ γελᾷ μὲ τὸν Θεὸν καὶ γίνεται Θεομπαίκτης, ἐπειδὴ δὲν στοχάζεται ὁποίαν καθαρότητα πρέπει νὰ ἔχῃ ὅποιος πλησιάζει εἰς τὸν καθαρὸν Θεὸν, εἰς ἀυτὸν λέγω γίνεται ἡ ἁγία κοινωνία πρόξενος δυστυχιῶν, ἀῤῥωστιῶν, μυρίων κακῶν, καὶ φέρει παράκαιρον θάνατον, κατὰ τὸν ̓Απόστολον Παῦλον· καὶ τοῦ γίνεται αἰτία τῆς Αἰωνίου Κολάσεως, καθὼς καὶ εἰς τὸν Ἰούδαν. Ἀφοῦ εἰπῇ εἰς αὐτὸν αυτὰ καὶ ἄλλα τοιαῦτα προτρεπτικὰ εἰς τὴν ἐξομολόγησιν, φέρων καὶ παραδείγματα ἐπάνω εἰς αυτά· τὰ ὁποῖα παραδείγματα εὑρίσκει εἰς διαφόρους περὶ Μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως λόγους, τότε ἐπιφέρει τοὺς λόγους τοῦ ̔Αγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολογου. Καὶ σὺ ἀδελφὲ, διὰ νὰ φύγῃς τὴν μέλλουσαν ἐντροπὴν, μὴ ἐντραπῆς νὰ ἐξομολογηθῇς τὰς ἁμαρτίας σου, καὶ διὰ νὰ καταισχύνης μὲ αυτήν σου τὴν ἐντροπὴν τὸν διάβολον· καὶ διὰ νὰ ἀποφύγῃς τὴν μέλλουσαν καταισχύνην, καὶ ἐπειδὴ καθὼς ὅποιος ἐντραπῇ καὶ κρύ ψῃ ἀπὸ τὸν Ἰατρὸν τὸ πάθος του ἀποθνήσκει, οὕτω καὶ ὅποιος κρύ ψῃ ἀπὸ τὸν πνευματικὸν τὴν ἁμαρτίαν του κολάζεται· καθότι ἂν δὲν ἐξομολογηθῇς, δὴν σὲ ὠφελεῖ οὔτε νηστεία, οὔτε προσευχή, οὔτε ἐλεημοσύνη, οὔτε καμμία ἄλλη ἀρετή· καθώς οὔτε τὰ ἐξωτερικὰ ἔμπλαστρα, ὅταν ἦναι ἐσωτερικὸν τὸ πάθος· καὶ ἀφοῦ εἰπῇ αυτὰ ὁ πνευματικὸς, τότε στέκει μετὰ ἡσυχίας καὶ πραότητος, κάτω βλέπων, μᾶλλον δὲ ὑποκεκλεισμένους ἔχων τοὺς ὀφθαλμούς, καὶ προσέχων μὴ δείξῃ παραμικρὸν σημεῖον, ἢ σχῆμα ὀργῆς, ἢ ἐνοχλήσεως, ἢ ξενισμοῦ, ἢ ταραχῆς, κἂν ἀκούσῃ τὰς φρικτοτάτας καὶ παραλλογωτάτας ἁμαρτίας· ὁ δὲ ἐξομολογούμενος μόνος του λέγει τὰς ἁμαρτίας του· εἰδὲ καὶ εἶναι ἀνίδεος, ἢ ἐντρέπεται νὰ ἐξηγηθῇ ἐντελῶς καὶ καθ ̓ ὅλας τὰς περιστάσεις, τότε τὸν ἐξετάζει καὶ ὁ πνευματικός· τὴν δὲ ἐξέτασιν ποιεῖ ἐπάνω εἰς τὰς δέκα ἐντολάς, καὶ εἰς ὅσα ἄλλα σημειοῦνται ἔμπροσθεν ἐν τῇ πρὸς τὸν πνευματικὸν διδασκαλία Μέρος. Β'. Κέφ. 6'. Ανάγκην ὅμως ἔχει μεγάλην ὁ πνευματικὸς νὰ προσέχῃ εἰς τὴν ἐξομολόγησιν, νὰ ποιῇ τὰς ἐξετάσεις διαφόρως, κατὰ τὰ διάφορα ὑποκείμενα, κατὰ τὰ διάφορα ἐπαγγέλματα και ζωὰς τῶν ἐξομολογουμένων, καὶ κατὰ τὰς διαφόρους ἡλικίας, προσέχων μήπως μὲ τὴν ἀπερίεργον ἐξέτασίν του, διδάξῃ τὸν ἐξομολογούμενον καμμίαν ἁμαρτίαν τὴν ὁποίαν ἐκεῖνος δὲν ἐξεύρει· πρὸς τούτοις νὰ προσφέρῃ καὶ τὰς θεραπείας ἀναλόγους μὲ τὰς ἀσθενείας· νὰ παρατηρῇ ποῖος μετὰ συντριβῆς καὶ κατανύξεως ἐξομολογεῖται, καὶ ποῖος ὄχι ἂν ᾖναι ἀσφαλὴς ἡ ἐξομολόγησίς του, δηλ. ἂν μέλλῃ νὰ ποιήσῃ ἀποχὴν τοῦ κακοῦ ἢ ὄχι· διότι λέγει ὁ μέγας Βασίλειος, ἐπὶ πᾶσιν ὁ τρόπος τῆς μετανοίας, ἀλλὰ μὴ ὁ χρόνος δοκιμαζέσθω· καὶ οὕτω νὰ τὸν διορίσῃ κανόνα ἀνάλογον, καθὼς καὶ περὶ τῆς οἰκονομίας τοῦ κανόνος καὶ περὶ πάντων σημειοῦνται πλατύτερον ἐν τῇ πρὸς τὸν πνευματικὸν διδασκαλία .
 ̓Αφοῦ λοιπὸν τοῦ διορίσει τὸν κανόνα του, σηκόνεται ὄρθιος ὁ πνευματικὸς καὶ ἐπιθεὶς τὴν χεῖρά του εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ ἐξομολογουμένου λέγει τὴν συγχωρητικὴν εὐχήν· τὴν ὁποίαν εὑρήσει ἐν τῷ τέλει τῆς βίβλου· καὶ εἰς τὸ τέλος σφραγίσας σταυροειδῶς τὴν κε φαλήν του, λέγει. Ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Πνεύματος, διὰ τῆς ἐμῆς ἐλαχιστότητος ἔχει σε λελυμένον καὶ συγκεχωρημένον (1) καὶ οὕτω ποιήσας αἴτησιν ὑπὲρ ἐλέους καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν τοῦ μετανοοῦντος, ποιεῖ ἀπόλυσιν· (2) καὶ οὕτω γίνεται ἡ τελετὴ τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας .

§. 75. Καιρὸς τῆς Μετανοίας ἢ ἐξομολογήσεως.

Ο καιρὸς διὰ τὴν μετάνοιαν καὶ ἐξομολόγησιν εἶναι ἀδιόριστος, συνηθίζεται δὲ ὁ καιρὸς τῶν νηστίμων ἡμερῶν, ὅτε καὶ προετοιμάζονται οἱ  Χριστιανοὶ διὰ τῆς νηστείας εἰς τὴν ἁγίαν κοινωνίαν· κυρίως ὅα μως, καθὼς ὅταν ἀσθενήσῃ ὁ ἄνθρωπος σωματικὴν ἀσθένειαν, τότε ἀμέσως ζητεῖ τὸν Ἰατρόν, οὕτω καὶ ὅταν ἀσθενήσῃ ψυχικῶς, ἤτοι ἐκπέσῃ εἰς ἁμαρτίαν, ἀνάγκη νὰ προσδράμῃ εἰς τὸν Ἰατρὸν τῆς ψυ χῆς, ἤτοι εἰς τὸν πνευματικόν.

(1) Ἡ μετάνοια, ἤτοι ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν εἰδοποιεῖται, ἤτοι μεταδίδοται εἰς τὸν ἐξομολογηθέντα διὰ τούτων τῶν ἀποφαντικῶν λόγων, Ἡ χάρις τοῦ ἀγίου. κ. τ. λ.

(2) Σημείωσαι ὅτι ὅταν εἶναι πολλοὶ οἱ ἐξομολογούμενοι, τότε μόνον τὴν εὐχὴν ἀναγινώσκει εἰς τὴν κεφαλὴν ἑκάστου, καὶ ἀπολύει αυτόν· καὶ μόνον ψάλλει εὐλογητὸν ὅταν ποιήσῃ ἀρχὴν νὰ τοὺς ἐξομολογῇ, καὶ εἰς τὸ τέλος απόλυσιν.


§. 76. Ὅτι ἅπαντες ἄνθρωποι ἔχουσι χρείαν καὶ τῆς μετανοίας, καὶ τῆς ἐξομολογήσεως.

Ἐπειδὴ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐξίσου εἴμεθα ὑποκείμενοι εἰς ἁμαρτίας, καθότι οὐδεὶς ἀναμάρτητος, εἰμὶ εἷς ὁ Θεὸς, καὶ κατὰ τὸν Εὐαγγελιστὴν Ἰωάννην, ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν, καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν. (Καθολ. Επ. Κ. ά.)· διὰ τοῦτο ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καὶ ̓Αρχιερεῖς καὶ Ἱερεῖς, καὶ Μοναχοί, καὶ Λαϊκοί, ὅλοι ἐξίσου ἔχομεν χρείαν τούτου τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως· διὰ τοῦτο καὶ ὁ ̓Αδελφόθεος Ιακωβος Ἐπις. Καθολ. Κεφ. έ. λέγει ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἀλλήλων, ὅπως ιαθῆτε• σημαίνων ὅτι οἱ πάντες κοινῶς ἔχομεν χρείαν τῆς ἐξομολογήσεως .


§.77. Μαρτυρίας γραφικαί.

Τὴν μὲν ἐξουσίαν τοῦ δεσμεῖν καὶ λύειν τὰς τῶν ἀνθρώπων αμαρτίας, ἔδωκεν ὁ Χριστὸς εἰς τοὺς ̓Αποστόλους, καὶ δὲ αὐτῶν εἰς τοὺς διαδόχους των ̓Αρχιερεῖς, εἰπὼν Λάβετε πνεῦμα ἅγιον ἂν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αυτοῖς· ἂν τινων κρατῆτε κεκραίτηνται. (Ιωαν. Κεφ. κ'.) Τὸν δὲ τρόπον τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, ὅτι δηλ. εἶναι ἡ ἐξομολόγησις, ἐδήλωσεν ὁ ̓Αδελφόθεος Ἰάκωβος· ὡς ἀνωτέρω §.76. εσημειώθη, καὶ ἑπομένως ὅλη ἡ σειρά τῶν διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τῶν ἁγίων Αποστόλων μέχρι τῆς σήμερον, οἱ πάντες ὡμίλησαν περὶ τούτου τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας καὶ Ἐξομολογήσεως .

§. 78. Επίλογος.

Απὸ ὅσα μέχρι τοῦδε ἐσημειώθησαν, ἱκανὴν πληροφορίαν λαμβάνομεν, καὶ περὶ τούτου τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, ὅτι εἶναι Ἰατρεῖον ψυχῶν, ἐπειδὴ θεραπεύει τὰς ψυχικὰς ἡμῶν ἀρῥωστίας· ὅτι εἶναι δεύτερον Βάπτισμα, ἐπειδὴ μᾶς ἐξαλείφει πάσας τὰς μετὰ τὸ Βάπτισμα ἁμαρτίας· καθὼς καὶ τὸ Βάπτισμα τὰς πρὸ τοῦ Βαπτίσματος· καθώς λέγει ὁ Ν. Γρηγ. καὶ Δάκρυον στάξαν, ἰσοδυναμοῖ τῷ λουτρῷ· καὶ ὄντας ἡμᾶς ἐχθροὺς τοῦ Θεοῦ, μεμακρυσμένους ἀπὸ τὸν Θεὸν τὸν οὐράνιόν μας πατέρα διὰ τῆς ἁμαρτίας, μᾶς κάμνει φίλους Θεοῦ, καὶ μᾶς φιλιώνει μὲ τὸν οὐράνιον μας πατέρα, καθὼς καὶ τὸν ἄσωτον υἱὸν ὄντας μιαρούς, καὶ ἑνόχους τῆς αἰωνίου κολάσεως, μᾶς κάμνει ἁγίους, καὶ μετόχους τῆς οὐρανίου Βασιλείας· μάρτυρες τούτων ὅσοι πρὸ Χριστοῦ καὶ μετὰ Χριστὸν ἀναρίθμητοι, οἱ σωθέντες διὰ τῆς μετανοίας, καὶ λῃσταὶ, καὶ φονεῖς, καὶ πόρναι, καὶ τελῶναι μᾶς ἐλευθερώνει ἐν γένει ἀπὸ τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ, καὶ εἰς τὴν παροῦσαν ζωὴν καὶ εἰς τὴν μέλλουσαν· μάρτυρες τούτων, καὶ Νινευίται, καὶ Δαυὶδ ὁ προφήτης, καὶ Μανασσῆς ὁ Βασιλεὺς τῆς Ἰουδαίας πρὸς τούτοις μᾶς ἐλευθερώνει καὶ ἀπὸ τὴν βάσανον τῆς συνειδήσεως, καὶ τὴν ἀνησυχίαν τῶν λογισμῶν, καὶ ἀποκαθιστῇ τὴν ζωήν μας εὔθυμον καὶ ἀναπαυτικήν· καὶ τί λέγω τὰ πολλά, Δύο ἐξαίρετα χαρίσματα ἔλαβε παρὰ Θεοῦ μόνος ὁ ἄνθρωπος, τὸ πρῶτον, ἀφοῦ ἀποθαίνει καὶ φθείρεται τὸ σῶμά του, πάλιν, ν ανασταίνεται, καὶ ἀθάνατος ὁ θνητὸς νὰ γίνεται· τὸ δεύτερον, ἀφοῦ ἁμαρτήσῃ, καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας γενῇ ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἔνοχος καὶ τῆς παρούσης καὶ τῆς μελλούσης καταδίκης, νὰ δύναται νὰ μετανοήσῃ εὐκόλως, καὶ εὐκόλως νὰ ἀξιοῦται συγχωρήσεως, καὶ νὰ γίνεται φίλος Θεοῦ, καὶ υἱὸς καὶ κληρονόμος τῆς οὐρανίου αυτοῦ Βασιλείας· οἱ δὲ Δαίμονες, κἂν μετανοήσουν, συγχωρήσεως δὲν ἀξιοῦνται, εἶναι τοῦτο γνώμη τινῶν θείων Πατέρων· καθὼς οὔτε οἱ ἁμαρτωλοί ἐν τῷ ᾅδῃ, ὅτι ἐν τῷ ᾅδῃ οὐκ ἔστι Μετάνοια .

Προσέλθωμεν λοιπὸν οἱ πάντες ἐν ὅσῳ ἔχομεν καιρὸν εἰς αυτὸ τὸ Ἰατρεῖον τῆς ψυχῆς, εἰς τὸ μέγα Μυστήριον τῆς Μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, διὰ νὰ ἀποφύγωμεν τὰς ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ἀποκειμένας δὲ ἡμᾶς παρούσας καὶ μελλούσας τιμωρίας, καὶ νὰ ἀπολαύσωμεν τὰ διὰ τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως ἡτοιμασμενα δι ἡμᾶς ἀγαθά· διὰ τῆς χάριτος καὶ φιλανθρωπίας τοῦ τὴν μετάνοιαν χαρίσαντος εἰς ἡμᾶς, κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀμήν.

Πηγή : Ἱερὰ ἀνθολογία περὶ τῶν σεπτῶν καὶ Θείων Ἑπτὰ Μυστηρίων 1833