Μέγας Αθανάσιος: Κατά ειδώλων. § 25. Οι ανθρωποθυσίες των ειδωλολατρών.
25. Ήδη δε μερικοί κατάντησαν σε τόση ασέβεια και παραφροσύνη, ώστε ακόμη και ανθρώπους με τον ίδιο τύπο και μορφή με τους ψευτοθεούς τους, να κατασφάζουν και να προσφέρουν θυσία. Και δεν βλέπουν οι κακοδαίμονες ότι τα σφαγιαζόμενα θύματα είναι τα πρότυπα, σύμφωνα με τα οποία κατασκευάσθηκαν οι θεοί, τους οποίους προσκυνούν και στους οποίους προσφέρουν θυσία τους ανθρώπους. Σχεδόν θυσιάζουν τα όμοια στα όμοια ή μάλλον τα ανώτερα στα κατώτερα. Διότι θυσιάζουν έμψυχα σε άψυχα, και λογικά σε ακίνητα.
Οι Σκύθες, λόγου χάριν, που ονομάζονται Ταύρειοι, θυσιάζουν στην θεά τους, την λεγόμενη Παρθένο, τους ναυαγούς και όσους Έλληνες συλλαμβάνουν [1], και καταπίπτουν σε τόσο μεγάλη ασέβεια κατά των συνανθρώπων τους και αποδεικνύουν έτσι την ωμότητα των θεών τους· διότι αυτούς που η Πρόνοια τους διέσωσε από τους κινδύνους της θάλασσας, αυτοί τους κατακρεουργούν και καθίστανται σχεδόν εχθροί της Πρόνοιας, αφού με την θηριώδη ψυχή τους ενταφιάζουν την ευεργεσία της.
Άλλοι πάλι, οσάκις επανέρχονται νικητές από τους πολέμους, αμέσως κατατάσσουν σε εκατοντάδες τους αιχμαλώτους, λαμβάνουν ένα από κάθε εκατοντάδα και κατασφάζουν θυσία στον Άρη τόσους, όσους θα εξέλεγαν ανά ένα από κάθε εκατοντάδα.
Τέτοια βδελυρά δεν ενεργούν μόνο οι Σκύθες, οι οποίοι μεταξύ των βαρβάρων είναι εκ φύσεως άγριοι, αλλ’ αυτό το δράμα είναι ίδιο της κακίας των ειδώλων και των δαιμόνων. Διότι και οι Αιγύπτιοι παλαιότερα θυσίαζαν στην Ήρα τέτοια σφάγια· οι δε Φοίνικες και οι Κρήτες εξιλέωναν τον Κρόνο με τις θυσίες των τέκνων τους [2].
Και οι παλαιότεροι Ρωμαίοι λάτρευαν τον ονομαζόμενο Λατιάριο Δία [3] με ανθρωποθυσίες· και άλλοι με άλλους τρόπους, αλλ’ όλοι γενικά μόλυναν και μολύνονταν. Μολύνονταν μεν οι ίδιοι διαπράττοντας τους φόνους, μόλυναν δε τους ναούς τους με τους καπνούς τέτοιων θυσιών [4].
Εξ αιτίας αυτών λοιπόν έφθασαν τόσα πολλά κακά στους ανθρώπους· διότι βλέποντες ότι οι δαιμονικοί θεοί τους ευχαριστούνταν με αυτά, αμέσως και οι ίδιοι μιμήθηκαν τους θεούς τους με όμοια παραπτώματα, θεωρώντας ιδιαίτερο κατόρθωμα να μιμούνται, όπως νόμιζαν, τα ανώτερα. Εξαιτίας αυτού οι άνθρωποι κατέπεσαν σε ανθρωποκτονίες και παιδοκτονίες και σε όλες τις ασέλγειες. Σχεδόν κάθε πόλη είναι γεμάτη από κάθε ασέλγεια, διότι έχει τρόπους όμοιους με αυτούς των θεών της· και μεταξύ των ειδωλολατρών δεν θεωρείται συνετός κανείς, παρά μόνο αυτός που αποδεδειγμένα ζει ακόλαστο βίο.
[1] «Σκύθες Ταύρειοι» λέγονται οι Σκύθες που ζούσαν στους Ταύρους. Παρθένος λεγόταν η Άρτεμις. Περί την υπόθεση αυτών των ανθρωποθυσιών στρέφεται η τραγωδία του Ευριπίδη ‘‘Ιφιγένεια εν Ταύροις’’. Ήταν δε οι Ταύροι παρά τον Εύξεινο Πόντο. Και επειδή στο μέρος αυτό οι ναυαγοί αντί να φιλοξενούνται και προστατεύονται σφάζονταν ως θυσία, το μέρος ονομάσθηκε Άξενος (= αφιλόξενος) Πόντος· έπειτα δε κατ’ ευφημισμόν Εύξεινος Πόντος. Ευριπίδης, Ιφιγ. Ταύροις, 28-41.
[2] «Τεκνοθυσίες». Πολλοί λαοί είχαν θεούς στους οποίους θυσίαζαν τα βρέφη τους. Στην Κρήτη είχαν τον Κρόνο, στην Παλαιστίνη οι Χαναναίοι τον Μολόχ.
[3] Ο Λατιάριος Ζεύς ή Juppiter Latiaris, ήταν θεός των Λατίνων στο Λάτιο. Κατά την εορτή αυτού του Διός θυσίαζαν άνθρωπο μέχρι και των μεταχριστιανικών χρόνων (Β΄ αιώνας). Annaeus Lucanus, Bel. civ. 1, 1989. Τατιανός, προς Έλληνες, 29. Θεόφιλος Αντιοχείας, Προς Αυτόλυκον 2, 8. Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή 4, 16, 9· και εις Κων. τριακονταετηρικός, 13 ΒΕΠ 24, 266.
[4] «Τέτοιες θυσίες». Εννοεί τις ανθρωποθυσίες.
Ο Τερτυλλιανός, υιός αξιωματικού, στο Απολογητικό του γράφει «Στην Αφρική θυσιάζονταν προς τιμή του Κρόνου, νήπια, μέχρι της ανθυπατείας του Τιβερίου…, καθώς μαρτυρεί το στρατιωτικό άγημα του πατρός μου» (9, 2) «οι Γαλάτες θυσίαζαν στον Ερμή ενήλικες» (9, 5)· «αλλά και στην θρησκευτικώτατη πόλη των ευσεβών γόνων του Αινεία (= Ρώμη) υπάρχει ένας Ζευς (= ο Λατιάριος Ζευς), τον οποίο κατά τους πανηγυρικούς αγώνας τους ραντίζουν με ανθρώπινο αίμα» (9, 5). Tertullianus, Apol. 9, 2-5.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και ο Ευσέβιος αναφέρουν τις εξής ανθρωποθυσίες. Στην Ρόδο θυσιαζόταν άνθρωπος, λαμβανόμενος από τους θανατοποινίτες, κατά την 16η του μηνός Μεταγειτνιώνος. Στην Σαλαμίνα της Κύπρου θυσιαζόταν έφηβος. Στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου θυσιάζονταν ημερησίως τρεις άνθρωποι στην Ήρα, αλλ’ ο φαραώ Άμωσις το μετέβαλε, διατάξας να θυσιάζονται κέρινα ομοιώματα ανθρώπων. Στη Χίο θυσιαζόταν άνθρωπος στον Ωμάδιο* Διόνυσο. Στην Τένεδο ομοίως σ’ αυτόν.
* σημ. μας: Ωμάδιος· Ωμοφάγος, προσωνυμία του Διονύσου επειδή του προσέφεραν ανθρώπινες θυσίες στην Χίο και στην Τένεδο. ἐπειδὴ ἐγίνοντο εἰς αὐτὸν ἀνθρώπιναι θυσίαι ἐν Χίῳ καὶ Τενέδῳ, Ὀρφ. Ὕμν. 29. 5· ἔθυον δὲ καὶ ἐν Χίῳ τῷ ὠμαδίῳ Διονύσῳ ἄνθρωπον διασπῶντες Πορφύρ. περὶ Ἀποχῆς Ἐμψύχ. 2. 55.
Στην Λακεδαίμονα άνθρωπος στον Άρη. Στην Φοινίκη άνθρωπος στον Κρόνο. Εν Κρήτη βρέφη και νήπια στον Κρόνο. Στην Λαοδικεία της Συρίας παρθένος στην Αθηνά. Στην Καρχηδόνα ομοίως σ’ αυτήν· (υπ’ όψιν ότι οι Καρχηδόνιοι κατάγονται εκ της Φοινίκης της Συρίας). Στην Αραβία παιδί θαβόταν κάτω από τον βωμό ζωντανό. Στη Ρώμη άνδρας στον Λατιάριο Δία. Στην Φώκαια άνθρωπος στην Ταυροπόλο Άρτεμι.
Κατά τον Φύλαρχο όλοι οι Έλληνες σε πολύ αρχαίους χρόνους πριν από κάθε εκστρατεία θυσίαζαν ανθρώπους (ένδειξη η θυσία της Ιφιγένειας). Οι αρχαίοι συνήθιζαν να θυσιάζουν το πλέον αγαπητό τέκνο τους, για να αποφύγουν συμφορές. Οι θυσίες αυτές παύονταν κατά καιρούς. Η τελευταία ανθρωποθυσία παύθηκε επί αυτοκράτορος Αδριανού (117-138 μ.Χ.). Κλήμης Αλεξ., Προτρ., 3 ΒΕΠ 7, 37-39. Ευσέβιος Καισ., Ευ. πρ. 4, 16, 1-12.
Αθανάσιου Αλεξανδρείας του Μεγάλου, Άπαντα τα έργα. 1. Απολογητικά.
Λόγος Α΄. Κατά ειδώλων.
Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας (ΕΠΕ). Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Θεσσαλονίκη, 1973.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου