ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Κατά Αρείου, Σαβελλίου, Ευνομίου, Μακεδονίου και του δυσσεβούς Απολιναρίου.
Δεύτερη από αυτήν, ή και παρόμοια με αυτήν, είναι η δυσσέβεια του Σαβελλίου και του Αρείου, οι οποίες είναι ενάντιες η μία με την άλλη, επειδή η μία, δηλαδή η αίρεση του Σαβελλίου, αναιρεί τις υποστάσεις και φέρνει σε Ιουδαϊσμό, η δε άλλη, η του Αρείου, εξ εναντίας αθετεί το ομοούσιο των Υποστάσεων και επεισάγει τον Ελληνισμό.
Αυτές λοιπόν είναι οι θεωρίες τούτων των ασεβών, και μαζί μ’ αυτές πολλές άλλες, του Ευνομίου, του Μακεδονίου και των λοιπών, τις οποίες ήδη παρατρέχουμε. Επειδή η υπόθεση του παρόντος λόγου δεν είναι να πούμε περί όλων των αιρέσεων, οι οποίες αθετούν το ομοούσιο και συμφυές της αδιαιρέτου και ασύγχυτου Τριάδος, ή, να πω καλύτερα, αθετούν αυτήν την Αγία Τριάδα.
Μετ’ αυτές είναι και άλλη δυσέββεια, η του Απολιναρίου, κατά της ένσαρκης οικονομίας του Χριστού, βλασφημούσα ως ατελή την ενανθρώπηση του Λόγου, ο οποίος λέει ότι ο Κύριος ενανθρώπισε χωρίς ψυχή νοερά, το οποίο δεν λέγεται ενανθρώπηση, μήτε ότι έλαβε ο Κύριος δούλου μορφή. Επειδή ο άνθρωπος σύγκειται εκ ψυχής και σώματος.
Αθετεί λοιπόν αυτός ο άθλιος και τον ίδιο τον Σωτήρα λέγοντα: «τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων» (Ιω. 10, 15), και: «ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν» (Ιω. 10, 18). Και «οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ’ ἐμοῦ» (Ιω. 10, 18). Και πάλι: «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου» (Λουκ. 23, 46), δηλαδή την ψυχή.
Ότι είχε ψυχή σωματικώς, τούτο το μαρτυρεί η νέκρωση του και η ανάσταση πάλι εκ νεκρών, επειδή ενώθηκε η ψυχή με το σώμα. Και τούτο έκανε ο Σωτήρας μου, για να αναστήσει εμένα τον αμαρτωλό όλο, και ψυχή δηλαδή και σώματι. Για τούτο με την ανάσταση του πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων αναστήθηκαν, για να μαρτυρηθεί και η ελευθερία των ψυχών, οι οποίες ήταν πρωτύτερα στον άδη, και η αφθαρσία των σωμάτων, τα οποία έγιναν δια της ψυχής του Κυρίου, όταν κατήλθε στον άδη και κατάργησε τον θάνατο, και έπειτα ενώθηκε με το θείο σώμα, όταν αναστήθηκε σωματικώς ο Κύριος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
Κατά του Χριστομάχου και ανθρωπολάτρη Νεστορίου
Από αυτήν την αίρεση πολλοί έλαβαν αφορμές της απώλειας του, από τους οποίους πρώτος στάθηκε ο Νεστόριος. Αυτός, εναντιούμενος κατά κάποιο τρόπο στον Απολινάριο, δογμάτιζε ότι χωριστός είναι ο θείος Λόγος και χωριστός ο Χριστός. Χριστό μεν λέγοντας το ανθρώπινο του Σωτήρα, ξεχωριστό δε υποκείμενο τον λόγο, ο οποίος ενοίκησε, λέει, κατά χάριν εις αυτό το σώμα, και όχι ότι ενώθηκε καθ’ υπόσταση, αρνούμενος ο παράφρων την σωτηρία και την θέωση μας, επειδή, αν δεν σαρκώθηκε αυτός ο μονογενής υιός του Θεού, και εάν ο Λόγος δεν έγινε σάρκα, και δεν σκήνωσε σε μας, δεν ωφεληθήκαμε εμείς καθόλου. Γιατί πως αλλιώς επρόκειτο λοιπόν να αγιασθούμε; Ή πως επρόκειτο να αναζήσουμε, εάν δεν είχαμε ενωθεί με την όντως ζωή; Ή πως επρόκειτο να καθαρθούμε, εάν δεν ενωνόταν με μας ο μόνος καθαρός και αναμάρτητος;
Αλλά εκείνος μεν απεδείχθη ότι ασέβησε και εξορίσθηκε, με εμάς δε συναναστράφηκε αληθώς ο Θεός, καθώς λέει ο Ησαΐας. Και η «Παρθένος έτεκε Υιό, του οποίου το όνομα ήταν Εμμανουήλ» (Ησ. ζ΄ 14), «το οποίο μεθερμηνεύεται ο Θεός με εμάς» (Ματθ. α΄23). Και «Παιδίον ἐγενήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ μεγάλης βουλῆς ἄγγελός, θαυμαστὸς σύμβουλος, Θεὸς ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος» (Ησ. θ΄ 6).
Ο οποίος είναι θαυμαστός σύμβουλος, ο λόγος του Πατρός. Είναι Θεός ισχυρός, ως ομοούσιος τω Πατρί, είναι με εμάς ομοφυής κατά το ανθρώπινο. Είναι εξουσιαστής, άρχων ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνα, όπως έχει γραφτεί. Είναι τέλος πάντων «Ὅ ἧν ἀπ᾿ ἀρχῆς» (Α΄ Ιω. 1, 1), καθώς ο αγαπημένος βοά περί του λόγου της ζωής, «ὃ και ἑωράκαμεν… καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν… καὶ ἡ ζωὴ ἐφανερώθη» (Α΄ Ιω. 1, 2).
Γι’ αυτό και εμείς είμαστε εκ Θεού. Επειδή «πᾶν πνεῦμα ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι» (Α΄ Ιω. 1, 2). Ο δε Νεστόριος είναι εκ του Αντίχριστου. Διότι «πᾶν πνεῦμα ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι», δηλαδή εκ του Αντίχριστου. Αυτός ο Νεστόριος έγινε αίτιος και πολλών άλλων ασεβειών σε πολλούς πρόξενος.
Κληρικός: Σε ποιους έγινε, Δέσποτα, πρόξενος ασεβείας;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄
Κατά εθνικών, δηλαδή των Μωαμεθιστών
Αρχιερέας: Έγινε αίτιος ασεβείας ο Νεστόριος στους λεγόμενους εθνικούς. Αυτοί πρωτύτερα λάτρευαν το άστρο το εωθινό [σημ. μας: δηλαδή τον πλανήτη Αφροδίτη]. Ύστερα δε απατηθέντες από έναν δυσεβέστατο και μαινόμενο βάρβαρο ομογενή τους, ακάθαρτο και ασελγή, και όλο σκεύος του διαβόλου, από τον Μωάμεθ δηλαδή, Θεό μεν ομολογούν, αλλά είναι τελείως άθεοι, καθώς ήταν και πρωτύτερα.
Επειδή δεν γνωρίζουν τον αληθινό Θεό, μήτε ομολογούν τον άναρχο Πατέρα του ζώντος λόγου, τον αγέννητο, τον πανταίτιο, τον αεί όντα, τον γεννήτορα της ζώσης σοφίας, του μονογενούς και ασωμάτου Υιού, τον προβολέα της αληθινής ζωής, του ζωοποιούντος και αγιάζοντος τα πάντα αγαθού και αγίου πνεύματος.
Αθετούν οι παράφρονες τον ασώματο Υιό και λόγο του Θεού, και το εξ αυτού του Θεού θείο και ζωοποιό Πνεύμα, και ενεργούν κάθε μιαρό και βέβηλο έργο, και μάλιστα μετέρχονται αναφανδόν και αναισχύντως το πλέον αισχρότερο, ως συγχωρημένο από τον νόμο τους, δηλαδή το παρά φύση και βδελυκτότατο έργο των Σοδομιτών, καταμιαινόμενοι και την ατιμία της πλάνης του, όπως λέει ο Παύλος, εν εαυτοίς υπομένοντες.
Πλήθος γυναικών λαμβάνουν, και είναι πλήρεις φόνων και ληστειών. Διότι ζουν με το τόξο και το μαχαίρι, και κινούνται πολεμικά κατά παντός έθνους, διώκοντες, φονεύοντες, αρπάζοντες, ως ληστές, τα αλλότρια, αποχωρίζοντας πατέρας από τέκνα, γυναίκες από άνδρες, χωρίς να λυπηθούν τελείως την φύση.
Τρελαίνονται για τα άσπρα [=λεφτά], τρελαίνονται για τις τρυφές και ασελγείες, και το χειρότερο είναι ότι πλανώνται και πιστεύουν ότι αυτά τα λαμβάνουν ως δίκαιοι και πιστοί, μη ξέροντας οι άθλιοι ότι ο κόσμος αυτός παρέρχεται, και τον έχουν οι άνθρωποι ως μία παροικία και εξορία, και ότι σε τούτο τον κόσμο μάλιστα οι αμαρτωλοί και άρπαγες και άδικοι χαίρουν και τρυφούν περισσότερο.
Επειδή και ο Δαβίδ πάροικος, καθώς λέει, ήταν στην γη, και θρηνούσε λέγων: «οἴμοι! ὅτι ἡ παροικία μου ἐμακρύνθη!». Και ο Αβραάμ για τον Θεό περισσότερο την παροικία αγάπησε, και ο Ισαάκ και ο Ιακώβ και ο Μωυσής και οι Προφήτες όλοι, την πτωχεία και την ταλαιπωρία στον κόσμο αυτό ζήτησαν.
Διισχυρίζονται προς τούτοις ότι έχουν και νόμο, ο οποίος είναι πλήρης παρανομίας και παντός είδους ασεβείας και αθεϊας και ασελγείας, όντες πεπλανημένοι οι άθλιοι από άνθρωπο μιαρό και βάρβαρο, ο οποίος κυριευόμενος από πλάνας δαιμονικές, ονόμαζε τον εαυτό του απόστολο θεού, και ότι ανέβη στον ουρανό για να ανατρέψει, αλίμονο, την ανάληψη του Χριστού και Θεού μου, και τολμούσε ο ασεβής να ονομάζει τον εαυτό του ανώτερο και από αυτόν τον Χριστό, και ότι είδε τον Θεό κρυσταλλώδη και ολόσφαιρο, ο οποίος επιπλέον τους διδάσκει τάχα και προσευχές, δηλαδή κάποιους ενθουσιασμούς προξένους κάθε παραφροσύνης και ανοίας, τους υπόσχεται δε παραδείσους πλήρεις κάθε ακολασίας.
Και τι πρέπει να λέω γι’ αυτήν την αθεΐα, την οποία ο μισόκαλος, ως αλογότερη από όλες τις πλάνες, και ως πλέον ακάθαρτη, την σήκωσε εναντίων ημών των χριστιανών, και μαινόμενος ο πονηρός κατά της ευσεβείας μας, ενεργεί δια μέσου του ασεβούς τούτου έθνους, όσα οι θείες γραφές προλέγουν περί του αντιχρίστου, και κατατρέχει την αληθινή και μόνη του Χριστού πίστη.
Επειδή παραχωρεί ο Χριστός για να δοκιμασθούν οι εκλεκτοί του και να μάθουν ότι ο κόσμος αυτός παρέρχεται και ότι καθώς αυτός διώχθηκε σ’ αυτό τον κόσμο, θα διωχθούμε και εμείς οι δούλοι του. Όταν όμως έλθει αυτός μετά δόξης κατά την εσχάτη ημέρα, θα ζήσουμε μαζί μ’ αυτόν, και θα είμαστε αιωνίως μαζί με αυτόν και με τους αγγέλους. Οι δε ασεβείς θα καταδικασθούν αιωνίως στην γέεννα μαζί με τον πονηρό διάβολο, διότι μιμήθηκαν το φονικό αυτού, το αντίθετο, το ακάθαρτο, το αρπακτικό και μανιακό, το εχθρώδες, το ανήμερο και ψευδές και επίορκο.
Πώς δε έδωσε σ’ αυτούς ο Νεστόριος τις αιτίες της ασεβείας, άκουσε. Ο μιαρός αυτός δεν θέλησε να ομολογήσει τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, Υιό του Θεού, και λόγο συναΐδιο σαρκωθέντα καθώς ο αγαπημένος λέει: «Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ιω. 1, 14).
Αλλά χωριστά δογμάτιζε τον λόγο και χωριστά τον Χριστό. Και Χριστό μεν έλεγε το πρόσλημμα του λόγου (δηλαδή το ανθρώπινο σώμα το οποίο προσέλαβε) και άνθρωπο κεχαριτωμένο τον ονόμαζε, δια τούτο και χριστοτόκο δυσσεβώς επονόμαζε την Παναγία Παρθένο, την Θεοτόκο.
Αυτού λοιπόν του δυσσεβούς Νεστορίου, (ο οποίος εξορίσθηκε στην Ώαση), δεχόμενος ύστερα σ’ εκείνους τους τόπους ο παμμίαρος προστάτης της ασεβείας των εθνικών το δόγμα, και διατρίβοντας εκεί, μεγαλύτερο μεν από όλους τους Προφήτες ονόμαζε τον Χριστό, και ότι αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε εκεί.
Όμως δεν τον ομολογεί Θεό ο δυσσεβής, μήτε Λόγο Θεού, αλλά Λόγω Θεού γεγονότα, μη ξέροντας ο δυσσεβής ότι αφού είναι Λόγος Θεού ο Χριστός, δια δε Λόγου Θεού κτίσθηκε ο ουρανός και η γη και όλη η κτίση, αυτός ο Λόγος ακολουθεί να είναι ο ζων, ο διαμένων εις τους αιώνες, καθώς είπε ο Δαβίδ: «Δι’ ου και οι ουρανοί στερεώθηκαν» (Ψαλμ. 32, 6). Ο οποίος και υπήρχε και «Ἐν ἀρχῇ», όπως καταγγέλλει το Ευαγγέλιο, και «πρὸς τὸν Θεό» ήταν (Ιω. 1, 1). «Και δι’ αὐτοῦ τά πάντα ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν» (Ιω. 1, 3).
Επειδή «πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψαλμ. 103, 24), καθώς ψάλλει ο Δαβίδ προς τον Θεό. Και ο Σολομών «Θεέ πατέρων καὶ Κύριε τοῦ ἐλέους ὁ ποιήσας τὰ πάντα ἐν λόγῳ σου καὶ τῇ σοφίᾳ σου κατεσκεύσασας τον ἄνθρωπον» (Σοφ. Σολ. 9, 1-2). Αυτός είναι για τον οποίον έχει γραφτεί: «καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ιω. 1, 14).
Αλλά περιττό είναι να επεκτεινόμαστε και να λέμε περισσότερα περί αυτής της ασεβείας τούτων των αθέων, η οποία στηλιτεύεται και εξελέγχεται και αυτή μαζί με την δυσσέβεια των ιουδαίων, οι οποίοι αθέτησαν τον Κύριο και τους Προφήτες του και τον παλαιό νόμο του.
Επειδή όλοι φανερά κήρυξαν περί του Λόγου του Θεού και του Αγίου Πνεύματος και περί της εκ της Παρθένου σαρκώσεως, και όλης του της οικονομίας, των οποίων Ιουδαίων είναι συγγενείς οι Εθνικοί στην απιστία και θεομαχία, και αθετούν τον ζώντα Υιό του Θεού, την εκ της Παρθένου σάρκωση, η οποία έγινε για την σωτηρία του κόσμου, και το Πνεύμα το Άγιο, το οποίο ζωοποιεί και συνέχει τα πάντα. Από τις βλασφημίες του Νεστορίου και άλλοι πολλοί ξέπεσαν, όπως είπαμε, σε άλλες ξένες βλασφημίες.
Συμεών Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Τα Άπαντα.
Εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 2001,
ακριβής ανατύπωσις εκ της εν έτει 1882 γενομένης τετάρτης εκδόσεως.
Επιμέλεια κειμένου, Δημήτρης Δημουλάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου